Σκιώδη Παραλειπόμενα

του
Κώστα Βουλαζέρη

Αρχείο | RSS Feed

Αναζήτηση Μυστηριακές ΟντότητεςΠαλιά Ελληνικά Εξώφυλλα

Τυχαία

Μια στιγμή...
9 / 2 / 2020

(Μια επανάληψη από το παλιό blog.)

 

Σκέψου:

Ζεις σε μια κοινωνία που, εν γένει, σου λέει πως οποιαδήποτε δημιουργική διαδικασία πρέπει (α) να έχει κάποιο αντίκτυπο προς τους άλλους και (β) να σου αποφέρει κάποιο όφελος που είναι άλλο από την ίδια τη δημιουργική διαδικασία.

Εν ολίγοις, σου λέει ότι δεν έχει κανένα νόημα να κάνεις τη δημιουργική διαδικασία μόνο για τον εαυτό σου, ή για ένα μικρό κοινό, αλλά πρέπει να την κάνεις για έναν όσο το δυνατόν μεγαλύτερο κοινό.

Επίσης, σου λέει ότι η δημιουργικά διαδικασία από μόνη της δεν έχει καμία αξία για εσένα· για να έχει αξία, πρέπει ή να σου προσδίδει κάποιο κύριος, φήμη, ή status μέσα στην κοινωνία, ή πρέπει να σου δίνει λεφτά.

Αυτές οι πεποιθήσεις είναι καθαρά του σύγχρονου κόσμου, και κυρίως έχουν προέλθει από τη λογική της εποχής της βιομηχανικής επανάστασης, που τα πάντα τα ισοπεδώνει ώστε να τα κάνει μέρος της παραγωγής. Οτιδήποτε δεν είναι μέρος της οικονομικής παραγωγής είναι κακό.

Είναι μια λογική αποτελμάτωσης.

Στην πραγματικότητα, η οποιαδήποτε δημιουργική διαδικασία δεν είναι ανάγκη να έχει αντίκτυπο προς την κοινωνία γενικά. Μπορεί να είναι κάτι που το κάνεις απλά και μόνο για τον εαυτό σου, ή για τον εαυτό σου και δυο-τρία άλλα άτομα. Και έχει αξία από μόνο του, γιατί σε εξυψώνει ψυχικά. Αυτό είναι και το βασικό νόημα της δημιουργικής διαδικασίας.

Δεν λέω ότι πρέπει υποχρεωτικά οτιδήποτε δημιουργικό κάνει κάποιος να το κλείνει σ’ένα μπαούλο και να το κρύβει από την κοινωνία. Αν το πίστευα αυτό, κατά πρώτον δεν θα δημοσίευα τα βιβλία μου. Αν κάνεις κάτι που νομίζεις ότι, εκτός από εσένα, μπορεί να ψυχαγωγήσει και άλλους, τότε, ναι, γιατί να μην το δημοσιεύσεις; Κι αυτό δεν σημαίνει να το βγάλεις στο εμπόριο. Προτιμώ να δημοσιεύω βιβλία μου χωρίς να τα κάνω εμπορεύματα, ειδικά έτσι όπως είναι η οικονομική κατάσταση, όπου ο συγγραφέας παίρνει τα αρχίδια του, κατά βάση, όχι λεφτά.

Όμως δεν είναι ανάγκη και όλες οι δημιουργικές διαδικασίες να έχουν αντίκτυπο στην κοινωνία. Υπάρχουν άνθρωποι που φτιάχνουν, για παράδειγμα, υπέροχους φανταστικούς κόσμους και τους έχουν μόνο για την πάρτη τους, χρησιμοποιώντας τους με διάφορους τρόπους ώστε να ψυχαγωγούν τους εαυτούς τους, ή και μερικούς άλλους ακόμα. (Ο Τόλκιν, αρχικά, έτσι είχε φτιάξει τη Μέση-Γη· ασχέτως τι έγινε μετά.)

Νομίζεις ότι αυτό είναι “παράξενο”;

Νομίζεις ότι είναι πιο “φυσιολογικό” να κάθεσαι μπροστά στην τηλεόραση και, ουσιαστικά, να μην κάνεις τίποτα ενώ συγχρόνως τρως στη μάπα την πλύση εγκεφάλου της; (Κι όταν λέει κανείς “πλύση εγκεφάλου” δεν χρειάζεται να μας έρχονται στο μυαλό ακραία πράγματα από ταινίες επιστημονικής φαντασίας με καλώδια κολλημένα στο κεφάλι. Η συνεχής επανάληψη των ίδιων πραγμάτων και αξιών και πιστεύω, έτσι που σε κάνουν να νομίσεις ότι είναι τα μόνα αληθινά, είναι η πιο αποτελεσματική μαζική πλύση εγκεφάλου.)

Η δημιουργική διαδικασία είναι πολύ πιο ψυχαγωγική από μόνη της απ’ό,τι είναι η τηλεόραση ή το να παίζεις με τις ώρες ηλεκτρονικά παιχνίδια όπου σκοτώνεις κινούμενους στόχους.

Από αυτό είναι καταφανές και ότι δεν είναι υποχρεωτικό η δημιουργική διαδικασία να επιφέρει κάποιο άλλο όφελος, όπως χρήματα ή φήμη. Το κύριο όφελος της δημιουργικής διαδικασίας είναι η ψυχική ανύψωση που προσφέρει σ’εσένα. Τα άλλα είναι παράπλευρα αποτελέσματα.

Γι’αυτό κιόλας όλοι οι καλοί δημιουργοί – είτε είναι μουσικοί, είτε συγγραφείς, είτε ζωγράφοι, είτε οτιδήποτε – πρωτίστως κάνουν ό,τι κάνουν για το δικό τους γούστο. Και η διαφορά πάντα είναι ξεκάθαρη.

 

 

Επίσης . . .

Περί Γραφής: Και Περί Πλοκής


Το μυθιστόρημα με, και χωρίς, πλοκή

Εκείνο που συνήθως ακούς για τα μυθιστορήματα – ή για τις ταινίες, ή για οποιοδήποτε αφηγηματικό έργο – αλλά κυρίως για τα μυθιστορήματα – είναι ότι έχουν πλοκή. Η πλοκή είναι μια σειρά από γεγονότα μέσα στην αφήγηση τα οποία ξεκινούν από την αρχή της ιστορίας και συνεχίζονται, το ένα κατόπιν του άλλου, με τέτοιο τρόπο ώστε να φτάνουμε σε μια κατάληξη που βγάζει κάποιο νόημα βάσει του πώς είναι δομημένη η ιστορία.

Για παράδειγμα, αν γράφεις ένα παραμύθι όπου ένας ιππότης ξεκινά να σώσει μια πριγκίπισσα από έναν δράκο, περιμένεις ότι στο τέλος ο ιππότης ή θα σώσει την πριγκίπισσα από τον δράκο ή (πολύ πιο απίθανο) θα σκοτωθεί από τον δράκο. Από την αρχή ώς το τέλος, όμως, θα υπάρξουν κάποια γεγονότα που θα είναι το ταξίδι του ιππότη προς τον δράκο. Αυτή είναι η πλοκή. Τα γεγονότα αυτά οδηγούν, το ένα μετά το άλλο, τον ιππότη προς τον δράκο – είτε ως εμπόδια που πρέπει να υπερβεί είτε ως συναπαντήματα που τον βοηθούν να φτάσει στον προορισμό του – και το φινάλε περιμένουμε να είναι η συνάντηση με τον δράκο, και με την πριγκίπισσα.

Σίγουρα, δεν περιμένουμε ότι ο ιππότης, καθώς ταξιδεύει, θα πέσει από το άλογό του, θα κατρακυλήσει σ’ένα γκρεμό, θα σπάσει το κεφάλι του, και θα σκοτωθεί.

[Συνέχισε να διαβάζεις]

 

Επιλογές Μαρτίου (19/3)


>| Ένα Μπαούλο γεμάτο παλιά ελληνικά κόμιξ (pdf) & Ιστορίες με παράξενες και μαγικές γραφομηχανές & Πρόβλεψη από το 1963 για τα κινητά & Η πριγκίπισσα που δολοφονήθηκε από κουνούπι & Τεράστια συλλογή με street art του Banksy & Μάθε να ζωγραφίζεις μια ψυχεδελική οφθαλμαπάτη & Ένα μαγευτικό εργοστάσιο ηλιακής ενέργειας & Valentine Hugo (σουρεαλιστική τέχνη) & Retro-Forteana (blog για τα παράξενα του παρελθόντος) & Laurence Schwinger (φανταστική τέχνη) & Άρθουρ Μάχεν & Stephen Fabian (μακάβρια ζωγραφική βασισμένη στον Lovecraft) & Το Dune του Jodorowsky & Ο Μιχαήλ Άγγελος της δερματοστιξίας στη Βικτοριανή Εποχή & Συνέντευξη του Frank Herbert (Dune) από το 1969 & Fletcher Hanks (1939-1941), outsider comic book artist & Spencer Hansen (τρελή τέχνη) |<

 

Ψυχολογώντας τον Συγγραφέα


Τι «δείχνει» αυτό, ή εκείνο, ή το άλλο, από το βιβλίο του;

Ίσως αυτό να είναι κάτι που συμβαίνει μόνο στις μέρες μας: το να προσπαθούμε να ψυχολογήσουμε τον συγγραφέα (παλιότερο ή σύγχρονο) από αυτά που έχει γράψει. Το να προσπαθούμε να καταλάβουμε κάτι γι’αυτόν, για την προσωπικότητά του, για τη ζωή του, για τα βίτσια του – για το οτιδήποτε δεν θα έπρεπε κανονικά να μας ενδιαφέρει, γιατί μπορεί και να ήταν προσωπικό δεδομένο, ουσιαστικά.

Πολύ συχνά πέφτουμε έξω. Κάνουμε τραγικά λάθη. Τραγελαφικά, ορισμένες φορές.

Διότι η αλήθεια είναι ότι δεν είναι καθόλου εύκολο να ψυχολογήσεις τον συγγραφέα από αυτά που γράφει. Ειδικά τον συγγραφέα λογοτεχνίας. Δεν αναφέρομαι σε αρθρογράφους, δημοσιογράφους, δοκιμιογράφους, και λοιπούς. Μιλάω μόνο για λογοτέχνες. Δεν είναι καθόλου εύκολο να τους ψυχολογήσεις από τα γραφόμενά τους, να καταλάβεις πράγματα γι’αυτούς.

Μα, είναι δυνατόν; Από όσα γράφει ο άλλος δεν φαίνεται κάτι για εκείνον;

[Συνέχισε να διαβάζεις]