Σκιώδη Παραλειπόμενα

του
Κώστα Βουλαζέρη

Αρχείο | RSS Feed

Αναζήτηση Μυστηριακές ΟντότητεςΠαλιά Ελληνικά Εξώφυλλα

Τυχαία

Μια στιγμή...
9 / 2 / 2020

(Μια επανάληψη από το παλιό blog.)

 

Σκέψου:

Ζεις σε μια κοινωνία που, εν γένει, σου λέει πως οποιαδήποτε δημιουργική διαδικασία πρέπει (α) να έχει κάποιο αντίκτυπο προς τους άλλους και (β) να σου αποφέρει κάποιο όφελος που είναι άλλο από την ίδια τη δημιουργική διαδικασία.

Εν ολίγοις, σου λέει ότι δεν έχει κανένα νόημα να κάνεις τη δημιουργική διαδικασία μόνο για τον εαυτό σου, ή για ένα μικρό κοινό, αλλά πρέπει να την κάνεις για έναν όσο το δυνατόν μεγαλύτερο κοινό.

Επίσης, σου λέει ότι η δημιουργικά διαδικασία από μόνη της δεν έχει καμία αξία για εσένα· για να έχει αξία, πρέπει ή να σου προσδίδει κάποιο κύριος, φήμη, ή status μέσα στην κοινωνία, ή πρέπει να σου δίνει λεφτά.

Αυτές οι πεποιθήσεις είναι καθαρά του σύγχρονου κόσμου, και κυρίως έχουν προέλθει από τη λογική της εποχής της βιομηχανικής επανάστασης, που τα πάντα τα ισοπεδώνει ώστε να τα κάνει μέρος της παραγωγής. Οτιδήποτε δεν είναι μέρος της οικονομικής παραγωγής είναι κακό.

Είναι μια λογική αποτελμάτωσης.

Στην πραγματικότητα, η οποιαδήποτε δημιουργική διαδικασία δεν είναι ανάγκη να έχει αντίκτυπο προς την κοινωνία γενικά. Μπορεί να είναι κάτι που το κάνεις απλά και μόνο για τον εαυτό σου, ή για τον εαυτό σου και δυο-τρία άλλα άτομα. Και έχει αξία από μόνο του, γιατί σε εξυψώνει ψυχικά. Αυτό είναι και το βασικό νόημα της δημιουργικής διαδικασίας.

Δεν λέω ότι πρέπει υποχρεωτικά οτιδήποτε δημιουργικό κάνει κάποιος να το κλείνει σ’ένα μπαούλο και να το κρύβει από την κοινωνία. Αν το πίστευα αυτό, κατά πρώτον δεν θα δημοσίευα τα βιβλία μου. Αν κάνεις κάτι που νομίζεις ότι, εκτός από εσένα, μπορεί να ψυχαγωγήσει και άλλους, τότε, ναι, γιατί να μην το δημοσιεύσεις; Κι αυτό δεν σημαίνει να το βγάλεις στο εμπόριο. Προτιμώ να δημοσιεύω βιβλία μου χωρίς να τα κάνω εμπορεύματα, ειδικά έτσι όπως είναι η οικονομική κατάσταση, όπου ο συγγραφέας παίρνει τα αρχίδια του, κατά βάση, όχι λεφτά.

Όμως δεν είναι ανάγκη και όλες οι δημιουργικές διαδικασίες να έχουν αντίκτυπο στην κοινωνία. Υπάρχουν άνθρωποι που φτιάχνουν, για παράδειγμα, υπέροχους φανταστικούς κόσμους και τους έχουν μόνο για την πάρτη τους, χρησιμοποιώντας τους με διάφορους τρόπους ώστε να ψυχαγωγούν τους εαυτούς τους, ή και μερικούς άλλους ακόμα. (Ο Τόλκιν, αρχικά, έτσι είχε φτιάξει τη Μέση-Γη· ασχέτως τι έγινε μετά.)

Νομίζεις ότι αυτό είναι “παράξενο”;

Νομίζεις ότι είναι πιο “φυσιολογικό” να κάθεσαι μπροστά στην τηλεόραση και, ουσιαστικά, να μην κάνεις τίποτα ενώ συγχρόνως τρως στη μάπα την πλύση εγκεφάλου της; (Κι όταν λέει κανείς “πλύση εγκεφάλου” δεν χρειάζεται να μας έρχονται στο μυαλό ακραία πράγματα από ταινίες επιστημονικής φαντασίας με καλώδια κολλημένα στο κεφάλι. Η συνεχής επανάληψη των ίδιων πραγμάτων και αξιών και πιστεύω, έτσι που σε κάνουν να νομίσεις ότι είναι τα μόνα αληθινά, είναι η πιο αποτελεσματική μαζική πλύση εγκεφάλου.)

Η δημιουργική διαδικασία είναι πολύ πιο ψυχαγωγική από μόνη της απ’ό,τι είναι η τηλεόραση ή το να παίζεις με τις ώρες ηλεκτρονικά παιχνίδια όπου σκοτώνεις κινούμενους στόχους.

Από αυτό είναι καταφανές και ότι δεν είναι υποχρεωτικό η δημιουργική διαδικασία να επιφέρει κάποιο άλλο όφελος, όπως χρήματα ή φήμη. Το κύριο όφελος της δημιουργικής διαδικασίας είναι η ψυχική ανύψωση που προσφέρει σ’εσένα. Τα άλλα είναι παράπλευρα αποτελέσματα.

Γι’αυτό κιόλας όλοι οι καλοί δημιουργοί – είτε είναι μουσικοί, είτε συγγραφείς, είτε ζωγράφοι, είτε οτιδήποτε – πρωτίστως κάνουν ό,τι κάνουν για το δικό τους γούστο. Και η διαφορά πάντα είναι ξεκάθαρη.

 

 

Επίσης . . .

Ο Ρομαντισμός στη Φανταστική Λογοτεχνία


Η ρομαντική παράδοση έχει πολύ βαθιές ρίζες

Ο ρομαντισμός, η ρομαντική παράδοση, είναι ένα είδος που ξεκίνησε την περίοδο του Μεσαίωνα. Φυσικά, είχαμε γενναίους ήρωες και από πιο παλιά, όπως τους δικούς μας, ελληνικούς ήρωες – τον Ηρακλή, τον Οδυσσέα, τον Αχιλλέα, τον Βελλεροφόντη – αλλά και ήρωες άλλων αρχαίων παραδόσεων, όπως τον Γκίλγκαμες. Κανένας από αυτούς, όμως, δεν εντάσσεται στις ρομαντικές αφηγήσεις, και όχι μόνο επειδή ανήκουν σε άλλη χρονική περίοδο· υπάρχει και μια ουσιαστική διαφορά στο ύφος των ίδιων των ηρώων και στις περιπέτειές τους.

Η ρομαντική παράδοση περιλαμβάνει κυρίως ιππότες, και πιθανώς να έχει ξεκινήσει από τη Γαλλία. Περιλαμβάνει τους Ιππότες της Στρογγυλής Τραπέζης, τον Αρθούρο και το Εξκάλιμπερ, τον Πάρσιβαλ και το Δισκοπότηρο, τον Ρολάνδο – τέτοιου είδους ήρωες. Περιλαμβάνει, επίσης, ήρωες όπως τον Ρομπέν των Δασών και τον Ιβανόη, δίκαιους παρανόμους που προσπαθούν «να σώσουν το Βασίλειο». Κι αν κάποιοι νομίζουν ότι αυτή η παράδοση δεν είναι ελληνική, κάνουν λάθος: έχουμε και δικούς μας ήρωες αυτού του είδους, από τη βυζαντινή περίοδο κυρίως, χαρακτήρες όπως τον Διγενή Ακρίτα.

Αυτοί οι ήρωες – στις ιστορίες, τουλάχιστον – είναι πάντα άνθρωποι με κάποιο ιδεώδες ή κάποια ιδανικά: έχουν έναν σκοπό, ακολουθούν κάποιον κώδικα. Υπερασπίζονται τους αδυνάτους, προσπαθούν να αποδώσουν δικαιοσύνη, προσπαθούν να επαναφέρουν μια χαοτική κατάσταση σε αρμονία – το κλασικό «να σώσουν το Βασίλειο». Είναι γενικά ευγενικοί, ανεξαρτήτως αν είναι και ευγενικής καταγωγής ή όχι· πάντα κρατάνε τον λόγο τους, μάχονται ακόμα και με άμεσο κίνδυνο της ζωής τους για «το σωστό και το δίκαιο». Πολλές φορές βασανίζονται και διχάζονται από τα ίδια τους τα ιδεώδη και τον κώδικα τιμής τους.

[Συνέχισε να διαβάζεις]

 

Επιλογές Ιουνίου (17/6)


A Book of Marionettes (1920) — Απεικονίσεις ακέφαλων (περ. 1175–1724) — Arent van Bolten — The Magician (W. Somerset Maugham) — Durenstein της Evelyn Waugh — Playing Catch, του Algernon Blackwood — Martin Monnickendam (1874–1943) — Βασικά βιβλία Sword & Planet (Don Wollheim, Edwin L. Arnold, Otis Adelbert) — Η Φαντασία ως το Κέντρο της Πραγματικότητας — Τρέιλερ ALIEN: EARTH του Ridley Scott — Jon Foreman — Το Sword & Sorcery του Pinnacle Books — Ιστορίες με ταξίδια στην τέταρτη διάσταση — Ο αρχαίος φόβος για τους ζωντανούς-νεκρούς

 

Φανταστικά Βιβλία


Όχι βιβλία φαντασίας· αυτά που είναι μόνο στο μυαλό μας

Υπάρχουν βιβλία φαντασίας, και μέσα σε αυτά υπάρχουν και φανταστικά βιβλία. Φανταστικά βιβλία, επίσης, μπορούν να υπάρξουν και σε βιβλία συμβατικής λογοτεχνίας, αλλά αυτό είναι πιο σπάνιο.

Ένα από τα γνωστότερα φανταστικά βιβλία είναι, φυσικά, το Νεκρονομικόν. Σύμφωνα με κάποιους δεν είναι καν φανταστικό αλλά υπάρχει· έχω, μάλιστα, μία μεταφρασμένη έκδοσή του από τις εκδόσεις Κάκτος. Δεν ξέρω, όμως, αν όντως μπορείς να καλέσεις τους δαίμονες για τους οποίους γράφει· δεν το έχω ποτέ δοκιμάσει. Οπότε, εδώ αναφέρομαι στο Νεκρονομικόν καθαρά ως φανταστικό βιβλίο, όπως το παρουσίαζε ο Lovecraft μέσα από τις αφηγήσεις του. Είναι ίσως το γνωστότερο φανταστικό βιβλίο σε αναγνώστες της φανταστικής λογοτεχνίας.

Αλλά υπάρχουν και πολλά ακόμα.

Κατ’αρχήν, όλα τα βιβλία που εμφανίζονται μέσα σε έναν φανταστικό κόσμο είναι, προφανώς, φανταστικά. Όμως, όταν αναφερόμαστε σε φανταστικό βιβλίο, μιλάμε για κάτι που ξεχωρίζει μέσα στην αφήγηση, κάτι που έχει συγκεκριμένο τίτλο και χρησιμότητα. Κάτι που μπορεί να έχει τη δυνατότητα να γίνει ακόμα και καλτ, όπως το Νεκρονομικόν.

[Συνέχισε να διαβάζεις]