ΣΚΕΨΕΙΣ

3/1/2023

Τα Βιβλία που Διάβασα Μέσα στο 2022
Μια σύντομη ανασκόπηση

 

Αυτή τη χρονιά διάβασα αρκετά βιβλία – πάντα καλό σημάδι – και έκανα και αρκετές βιβλιοκριτικές, στις οποίες σας παραπέμπω με συνδέσμους παρακάτω. Για τα υπόλοιπα βιβλία γράφω απλώς μερικά σχόλια, όπως πάντα στην αρχή της χρονιάς.

 

The Wraeththu Trilogy (The Enchantments of Flesh and Spirit, The Bewitchments of Love and Hate, The Fulfilments of Fate and Desire)
της Storm Constantine

Γι’αυτή την τριλογία είναι δύσκολο να πεις λίγα λόγια, γι’αυτό κιόλας έχω γράψει ολόκληρη βιβλιοκριτική. Το μόνο που μπορώ εν συντομία να πω είναι ότι έχει ενδιαφέρον: έχει παράξενες ιδέες, πολύ παράξενες ιδέες, που ορισμένες ίσως και να σοκάρουν κάποιους. Αλλά υπήρχαν και σημεία μέσα στην αφήγηση που μου φάνηκαν ανιαρά, και αυτό πάντα το θεωρώ μειονέκτημα σ’ένα βιβλίο.

 

The Omaran Saga (A Place Among the Fallen, Throne of Fools, The King of Light and Shadows, The Gods in Anger)
του Adrian Cole

Έχω γράψει βιβλιοκριτική για αυτή την τετραλογία. Είναι καλή, περιλαμβάνει αρκετά ευφάνταστα πράγματα, όμως νομίζω ότι υστερεί λιγάκι στους χαρακτήρες και στο πώς παρουσιάζει τον φανταστικό κόσμο. Το Voidal, του ίδιου συγγραφέα, που είχα διαβάσει πέρσι, μου άρεσε πολύ περισσότερο.

 

The Keys to the Dimensions (The Key to Irunium, The Key to Venudine, The Wizards of Sencuria, The Ships of Durostorum, The Hunters of Jundagai, The Chariots of Ra, The Diamond Contessa)
του Kenneth Bulmer

Αυτή η σειρά, χωρίς να είναι τίποτα το πολύ σπουδαίο, είναι τρομερή. Έχει δημιουργικές ιδέες και πολύ πλάκα. Διαβάστε τη βιβλιοκριτική μου.

 

Mistress of Mistresses
του E. R. Eddison

Η συνέχεια του The Worm Ouroboros, το οποίο είχα διαβάσει παλιότερα. Νομίζω ότι μου άρεσε περισσότερο από το Worm Ouroboros: πιο πολλές ίντριγκες, πιο πολλές παράξενες μαγείες, πιο καλοφτιαγμένο σκηνικό. Δε νομίζω ότι χρειάζεται να έχεις διαβάσει το Worm Ouroboros για να διαβάσεις το Mistress of Mistresses. Εδώ είναι η βιβλιοκριτική μου γι’αυτό.

 

Vermilion Sands
του J. G. Ballard

Το είχα διαβάσει παλιότερα, αλλά αποφάσισα να το ξαναδιαβάσω, γιατί, πολύ απλά, είναι καταπληκτικό βιβλίο: από εκείνα τα λίγα που αισθάνομαι να θέλω να τα ξαναδιαβάσω. Περισσότερα στη βιβλιοκριτική που έχω γράψει.

 

Guardians of the Lost, Journey Into the Void
των Margaret Weis και Tracy Hickman

 

Είχα διαβάσει το Well of Darkness, το πρώτο βιβλίο αυτής της τριλογίας, πριν από χρόνια. Ξεκινώντας λοιπόν το Guardians of the Lost δεν ήμουν σίγουρος ότι θα καταλάβαινα τίποτα. Αλλά τελικά αποδείχτηκε πως το δεύτερο βιβλίο είναι αρκετά ανεξάρτητο από το πρώτο. Η τριλογία Sovereign Stone είναι, θα μπορούσες να πεις, κλασική ιστορία των Weis και Hickman: έχει ό,τι θα περίμενες από αυτούς, αλλά και κάποιες εκπλήξεις. Διαβάστε τη βιβλιοκριτική μου.

 

Thongor and the Wizard of Lemuria
του Lin Carter

Αυτό το διάβασα επειδή θεωρείται «κλασικό» της ηρωικής φαντασίας από κάποιους. Και όντως είναι τέτοιο. Έχει πολλά πράγματα που αμέσως καταλαβαίνεις ότι είναι κλισέ, ειδικά για εκείνη την περίοδο που γράφτηκε. Το πιο τρανταχτό είναι ότι ο ήρωας είναι ένας βάρβαρος τύπου «Κόναν». Αλλά και τα υπόλοιπα δεν πάνε πίσω: ο σοφός μάγος, τα ιπτάμενα πλοία (ένα στοιχείο που το κάνει να μοιάζει με sword & planet, αν και τέτοιο δεν είναι), οι επαναλαμβανόμενες αιχμαλωσίες που ποτέ δεν πιάνουν, η πριγκίπισσα που πρέπει να τη σώσουν, οι κακοί φιδάνθρωποι, το μαγικό σπαθί που φέρνει τη σωτηρία. Και, εντάξει, όλα αυτά δεν είναι και τόσο άσχημα από μόνα τους. Μπορώ να πω ότι μου άρεσε όπως εξελισσόταν η ιστορία... μέχρι που φτάσαμε στο φινάλε. Εκεί ήταν το απόλυτο χάλι. Ο ήρωας απλά σηκώνει το σπαθί του, πετάει ακτίνες, και σκοτώνει τους κακούς, και... αυτά. Δηλαδή, πόσο πιο προβλεπόμενο και βαρετό τέλος μπορεί να γράψει κανείς; Ίσως, όμως, να διαβάσω και τις συνέχειες του Thongor. Ίσως να είναι καλύτερες. Ή ίσως απλά να είμαι μαζοχιστής.

 

The Wizard Knight
του Gene Wolfe

 

Αυτό το βιβλίο είναι χωρισμένο σε δύο βιβλία: The Knight και The Wizard. Η ιστορία είναι, εν μέρει, κλασική, στερεοτυπική ίσως. Περιλαμβάνει στοιχεία που μοιάζουν να έχουν βγει κατευθείαν από τη Νορβηγική μυθολογία, αλλά και τους Αρθούριους Μύθους και άλλες παραδώσεις – όπως για τα ξωτικά, και μέχρι και χριστιανικές παραδόσεις. Τα αναμειγνύει όλα αυτά και κάνει ένα αμάλγαμα. Οπότε, έχεις ιππότες τύπου Λάνσελοτ αλλά και γίγαντες, και έναν θεό σαν τον Όντιν (αλλά με άλλο όνομα), και έναν Υπέρτατο Θεό (σαν ξέρετε ποιον, φυσικά), και κάτι λαμπερά όντα σαν αγγέλους, και κάτι κόρες του πολέμου που πετάνε (Βαλκυρίες), και έναν βασιλιά σαν τον Αρθούρο (με παρόμοιο όνομα, Arnthor) που έχει μια αδελφή σαν τη Μοργκάνα λε Φέι (με παρόμοιο όνομα, Morcaine). Επίσης, έχει ζώα που μιλάνε, δράκους, και ξωτικά των δασών και του πυρός, και μαγικά σπαθιά που καλούν τις ψυχές ιπποτών που έχουν σκοτώσει. Κάνει, όπως είπα, ένα αμάλγαμα από όλα αυτά· και κανονικά θα έλεγα ότι ήταν κάτι αφόρητα κλισέ και βαρετό. Αλλά δεν είναι. Κάπως, καταφέρνει και τα παρουσιάζεται ως Πολύ Παράξενα, έτσι που τραβάνε το ενδιαφέρον. Η ιστορία, όμως, γενικά δεν ξέρω αν μου άρεσε ή όχι. Πολύ συχνά, μου φαινόταν ότι αναλισκόταν σε άσκοπο διάλογο. Και συνήθως μου αρέσει ο διάλογος στα μυθιστορήματα· αλλά υπάρχουν και όρια. Σε κάποιες στιγμές, νόμιζα ότι η αφήγηση χρονοτριβούσε χωρίς ιδιαίτερο λόγο. Σε άλλες στιγμές, είχα την εντύπωση ότι προχωρούσε τόσο γρήγορα που ήταν σαν να μη δινόταν η πρέπουσα σημασία σε βασικά γεγονότα. Είναι, βέβαια, αφήγηση πρώτου προσώπου, οπότε μπορείς να δικαιολογήσεις πολλά («ασυνεπής αφηγητής» και τα λοιπά), αλλά και πάλι... Κάτι δεν μου άρεσε. Από τη μια, μου κινούσε την περιέργεια και με τραβούσε· από την άλλη, με άφηνε αδιάφορο. Και αναρωτιέμαι αν τελικά πολλά από αυτά που παρουσιάζει δένουν πραγματικά μεταξύ τους, ή αν υπάρχουν τρύπες στην αφήγηση. Δεν μπορείς εύκολα να βγάλεις συμπέρασμα, επειδή είναι γραμμένο όπως είναι γραμμένο. Και το τέλος ταιριάζει: είναι σαν μέσα σε όνειρο. Σε αφήνει να σκέφτεσαι: Πολύ περίεργα όλ’ αυτά· αλλά... και τι έγινε τελικά;

 

Blackfish City
του Sam J. Miller

Προσπαθώ σπάνια ν’αφήνω μυθιστορήματα στη μέση, αλλά αυτό το άφησα αφού είχα διαβάσει περίπου το ένα τρίτο. Κατά πρώτον, με απωθούσε που έμοιαζε να κάνει αριστερή και ΛΟΑΤΚΙ προπαγάνδα μέσα από την αφήγηση (και, όχι, δεν είμαι δεξιός· αλλά δεν διαβάζω λογοτεχνία για να μου κάνουν κανενός είδους πολιτική προπαγάνδα – τέλος). Όμως δεν ήταν αυτός ο μόνος λόγος που το εγκατέλειψα. Η αφήγηση δεν μπορούσε να με κρατήσει. Ίσως στο μέλλον να το ξαναπροσπαθήσω, γιατί είχε και κάποια στοιχεία που μου άρεσαν.

 

Persona
της Genevieve Valentine

Είχα παλιότερα διαβάσει το Mechanique: A Tale of the Circus Tresaulti της ίδιας συγγραφέα και το είχα θεωρήσει πολύ καλό. Ήλπιζα να διαβάζω κάτι αντίστοιχο. Δυστυχώς, δεν ήταν καθόλου το ίδιο πράγμα. Και ήμουν στα όρια να το εγκαταλείψω, αλλά είναι σχετικά μικρό βιβλίο, οπότε το τελείωσα. Δεν είναι άσχημο, έχει κάποιο ενδιαφέρον, όμως δεν μπορούσε να με κρατήσει. Παρότι η συγγραφέας φαίνεται να κάνει προσπάθεια για να συμπαθήσεις τους χαρακτήρες, εμένα τουλάχιστον με άφηναν αδιάφορο και οι δύο. Ίσως, μάλιστα, επειδή φαινόταν να γίνεται τόση προσπάθεια. Τι έγινε όλη εκείνη η τρελή δημιουργικότητα του Mechanique;

 

The Erstwhile
του Brian Catling

Είχα διαβάσει πριν από κάποια χρόνια το πρώτο αυτής της τριλογίας, The Vorrh, και το είχα σχολιάσει κιόλας. Η συνέχειά του δεν απογοητεύει. Αν μη τι άλλο, το The Erstwhile νομίζω ότι μου άρεσε περισσότερο. Αναμενόμενα, τελείως τρελές καταστάσεις, τελείως τρελές, σουρεαλιστικές, και φρικιαστικές ιδέες. Και το τέλος σε σοκάρει και σε κάνει να θες να πας στο επόμενο βιβλίο...

 

The Cloven
του Brian Catling

...Πήγα, λοιπόν, στο επόμενο βιβλίο. Και είναι ακόμα πιο τρελό και σουρεαλιστικό από το The Erstwhile, συνεχίζοντας ακριβώς εκεί όπου αυτό είχε αφήσει την ιστορία. Η οποία, όμως, παίρνει μετά διάφορες κατευθύνσεις, σαν διακλαδιζόμενα μονοπάτια, που ορισμένα από αυτά ποτέ δεν συναντιούνται παρά μόνο με άλματα λογικής ή παραλογισμού. Αυτό το βιβλίο είναι το πιο ψυχεδελικό και το πιο ακραίο της τριλογίας. Επίσης, ίσως να είναι και το καλύτερο. Απορείς πώς ο συγγραφέας τα σκέφτηκε όλα αυτά και πώς κατάφερε να τα παρουσιάσει έτσι, σαν μέσα σε τρελό εφιάλτη. Το τέλος, φυσικά, είναι εκείνο που θα περίμενες: δεν βγάζει κανένα νόημα. (Εντάξει, βγάζει κάποιο νόημα. Αν επιμένεις.)

 

Ο Θεός Κόνανος
του Φώτη Κόντογλου

Αυτό το βιβλίο είναι χαστούκι σε όσους λένε ότι η φανταστική λογοτεχνία «δεν είναι μέσα στην παράδοσή μας», «δεν είναι ελληνική», «είναι ξενόφερτη», κι άλλα τέτοια όμορφα. Ο Κόντογλου εμφανίζει κάτι δαίμονες που θα νόμιζες ότι βγήκαν κατευθείαν από τον κόσμο του Warhammer αν δεν ήξερες τι διάβαζες. Αυτό το μικρό βιβλιαράκι περιλαμβάνει τρεις ιστορίες. Η πρώτη, Ο Θεός Κόνανος, είναι καταπληκτική από ό,τι άποψη κι αν θες να τη δεις – γραφή, ιδέες, πλοκή. Έχει, συγχρόνως, τρομερή πλάκα αλλά και τρομερή φρίκη και τρομερή φαντασία. Είναι από τα πράγματα που πρέπει να διαβάσεις γιατί το γράφει το Σύνταγμα. Οι άλλες δύο ιστορίες, Τα Δαιμόνια της Φρυγίας και Εξ Ανατολών Πνεύματα Ωργισμένα, δεν είναι και τόσο σπουδαίες. Απλώς αναφέρουν κάτι δαιμονικά περιστατικά παρμένα, μάλλον, από μύθους και παραδόσεις. Ίσως να έχουν κάποιο λαογραφικό ενδιαφέρον, ή να μπορούσαν να αποτελέσουν πηγή έμπνευση, αλλά όχι κάτι περισσότερο.

 

Xenozoic Tales
του Mark Schultz

Κάποιες φορές ένα κόμιξ μού τραβά την προσοχή και θέλω να το διαβάσω. Σπάνια τα καταφέρνω γιατί συνήθως την προσοχή μου μου την κλέβει κάποιο μυθιστόρημα... και μετά κάποιο άλλο μυθιστόρημα... και τελικά το κόμιξ το αφήνω. Αυτή τη φορά το διάβασα, και δεν το μετάνιωσα. Το Xenozoic Tales είναι τρομερό σαν ιστορία πέρα από τις όμορφες ασπρόμαυρες εικόνες. Έχει ιδιόρρυθμους χαρακτήρες, και είναι και καλογραμμένο. Η πλοκή έχει ενδιαφέρον, και γενικά είναι ευφάνταστο χωρίς να γίνεται ανόητο. Δεν περίμενα να ήταν τόσο καλό. Το βασικό μου πρόβλημα μαζί του είναι ότι τελειώνει στο τεύχος 14 χωρίς να έχει τελειώσει η ιστορία. Κι αφού το τεύχος 14 γράφτηκε το 1996, μάλλον δεν υπάρχει πλέον πιθανότητα για άλλα τεύχη... Δεν ξέρω γιατί συνέβη αυτό· είναι κρίμα, πάντως. Και πάλι, δεν μετάνιωσα που το διάβασα ώς εκεί. Τη συνέχεια θα τη φανταστώ μόνος μου.

 

Gate οf Ivrel
της C. J. Cherryh

Αυτό είναι το πρώτο βιβλίο της σειράς με τη Morgaine, μια ηρωίδα που πιθανώς να είναι εμπνευσμένη από τον πασίγνωστο Elric και κουβαλά κι αυτή ένα μαγικό, καταστροφικό σπαθί το οποίο, όμως, είναι πολύ διαφορετικό από το Stormbringer. Η Morgaine περνά κάποιες Πύλες οι οποίες οδηγούν σε άλλα μέρη, τοπικά ή χρονικά (δηλαδή, μπορεί να πηδήσει και προς το μέλλον ή προς το παρελθόν, όχι μόνο σε άλλες πραγματικότητες). Το Gate οf Ivrel ξεκινά καθώς ο βοηθός της Morgaine, ο Vanye, τη συναντά για πρώτη φορά ενώ εκείνη βγαίνει από μια Πύλη ερχόμενη από το παρελθόν. Οι χαρακτήρες είναι καλοφτιαγμένοι, με ολοκληρωμένες προσωπικότητες, και το ίδιο ισχύει για όλο το σκηνικό. Υπάρχει παρελθόν, παρόν, και ύφος. Δεν έχεις να κάνεις με ανδρείκελα ή χαρτόκουτα, αλλά με ζωντανά πράγματα. Η πλοκή, επίσης, έχει συνεχόμενο ενδιαφέρον, και ποτέ δεν σταματούν να συμβαίνουν ανατροπές και διάφορες καταστάσεις που βασίζονται πάνω στο ποιοι είναι οι χαρακτήρες – όχι ξεκάρφωτα πράγματα. Αυτό μού άρεσε: τα πάντα δένουν χωρίς να μοιάζουν στημένα. Εκείνο που δεν μου άρεσε είναι ο τρόπος γραφής της Cherryh· είναι πολύ πυκνός και στρυφνός, και ίσως και λιγάκι αρχαϊκός έτσι όπως μιλάνε οι χαρακτήρες της – εξαιρώντας πάντα τη Morgaine, που υποτίθεται ότι έχει λόγο να μιλά πιο αρχαϊκά (έρχεται από το παρελθόν). Επιπλέον, σε ορισμένα σημεία η αφήγηση μού έδωσε την αίσθηση ότι ασχολείται υπερβολικά με τα ψυχολογικά των χαρακτήρων ή επαναλαμβάνει τα ίδια για το τι τους απασχολεί και το ποιοι είναι. Αυτά τα δύο πράγματα – ο πυκνός, στρυφνός λόγος και η υπερβολική ενασχόληση με κάποια θέματα – με ενόχλησαν. Αν η ίδια η ιστορία δεν ήταν τόσο καλή, μπορεί και να το είχα παρατήσει. Αλλά τώρα σκέφτομαι να πάω και στο επόμενο. Εν ολίγοις: πολύ καλή ιστορία, όμως θα ήθελα να ήταν γραμμένη με πιο ελαφρύ ύφος, γιατί αυτό καταντά ανιαρό εκεί που δεν θα έπρεπε να είναι ανιαρό. Επίσης, θα ήθελα να βλέπαμε λίγο τα πράγματα και από την οπτική γωνία της Morgaine· συνεχώς η αφήγηση είναι κολλημένη στην οπτική γωνία του Vanye και κανενός άλλου χαρακτήρα. Είναι η περίπτωση που βλέπουμε την ιστορία μέσα από τα μάτια του sidekick/βοηθού της ηρωίδας, χωρίς όμως να είναι σε πρώτο πρόσωπο αλλά σε τρίτο.

---