ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΤΙΚΕΣ

Gondwane Epic (The Warrior of World’s End· The Enchantress of World’s End· The Immortal of World’s End· The Barbarian of World’s End· The Pirate of World’s End· Giant of World’s End)
του Lin Carter

 

Ο Ganelon Silvermane είναι ένα Κατασκεύασμα των Θεών του Χρόνου (Time Gods): δηλαδή, είναι κάτι σαν ανδροειδές. Δεν είναι πραγματικός άνθρωπος αλλά μοιάζει με άνθρωπος. Είναι γιγαντόσωμος, μυώδης, και έχει μια χαίτη από ασημένια μαλλιά (εξ ου και Silvermane). Είναι πολύ δυνατός, αλλά όχι υπερδυνατός: δεν γκρεμίζει πύλες ή τείχη. Είναι, όμως, πιο δυνατός από οποιονδήποτε φυσιολογικό άνθρωπο. Δεν έχει κυκλώματα μέσα του ή μηχανισμούς, παρότι Κατασκεύασμα· είναι απολύτως βιολογικός.

Είναι ακόμα ένας Κονανοειδής χαρακτήρας μιας περασμένης εποχής της ηρωικής φαντασίας, όμως είναι διαφορετικός από πολλούς άλλους τέτοιους Κονανοειδείς χαρακτήρες, και έχει περισσότερο ενδιαφέρον. Επιπλέον, παρότι δεν είναι «άνθρωπος», ώρες-ώρες μού φαινόταν πιο ανθρώπινος από άλλους Κονανοειδείς χαρακτήρες.

Η ιστορία μας στο The Warrior of World’s End ξεκινά όταν ένα ζευγάρι βρίσκει τυχαία στον δρόμο του τον Ganelon επάνω που εκείνος έχει... βγει από το αβγό του, ας πούμε, και είναι αρκετά μεγάλος σε ηλικία, σωματικά, αλλά όχι και τόσο μεγάλος σε σκέψη. Είναι σαν παιδί, και αποφασίζουν να τον υιοθετήσουν. Αυτό το ζευγάρι δεν είναι και οι ίδιοι τελείως... φυσιολογικοί. Ο άντρας είναι Godmaker, και η δουλειά του είναι, όντως, να φτιάχνει θεούς. Όχι, δεν μιλάω μεταφορά. Φτιάχνει θεούς, και φυλαχτά, και είδωλα, και διάφορα παράξενα πράγματα. Πρέπει να διαβάσεις το βιβλίο για να καταλάβεις τι ακριβώς είναι ένας Godmaker. Η σύζυγός του είναι μια ψευδογυναίκα από το Chuu, και δεν θα μπω καν στη διαδικασία να προσπαθήσω να εξηγήσω τι είναι αυτό.

Από όσα έχω γράψει ώς τώρα θα πρέπει να έχετε καταλάβει ότι το σκηνικό είναι παράξενο, σωστά;

Κάνετε λάθος. Είναι ακόμα πιο παράξενο. Στη σειρά Gondwane, ο Lin Carter έχει πλάσει έναν πραγματικά παράξενο και πρωτότυπο κόσμο. Δεν προσπαθεί απλά να είναι «weird»· είναι όντως weird. Βλέπεις τρελά πράγματα στον Αιώνα του Πεσμένου Φεγγαριού (Eon of the Falling Moon), μια εποχή εκατομμύρια χρόνια μετά από τη δική μας, όπου ο κόσμος μας είναι τόσο αλλαγμένος ώστε να είναι αγνώριστος.

Και το πρώτο βιβλίο της σειράς, το Warrior of World’s End, ξεκινά με ένα ιδιόρρυθμο ύφος, μυθικό και ατμοσφαιρικό. Περιγράφει τον κόσμο, περιγράφει πώς οι άλλοι βλέπουν τον Ganelon Silvermane, και πολύ λίγα από αυτά που αντιλαμβάνεται ο ίδιος ο Ganelon. Είναι, φυσικά, γραμμένο σε τρίτο πρόσωπο, και έχουμε ξεκάθαρα και αφηγητή, ο οποίος δεν παρεμβαίνει πολύ αλλά κάνει και τα σχόλιά του και τις υποσημειώσεις του. Υφίσταται εδώ μια παραδοξότητα, όμως: Πώς αυτός ο αφηγητής, αν είναι στην εποχή μας, γνωρίζει τι θα γίνει εκατομμύρια χρόνια μετά; Είναι μήπως ένας από τους Time Gods τελικά; Ή ο ίδιος ο συγγραφέας; Δε θέλω να πιστέψω ότι είναι το δεύτερο, γιατί θα ήταν απίστευτα κιτς. Οπότε πιστεύω το πρώτο, γιατί ποτέ δεν δίνεται καμιά εξήγηση για τον μυστηριώδη παντογνώστη αφηγητή μας.

Κατά κανόνα, δεν μου αρέσει όταν στο τρίτο πρόσωπο υπάρχει φανερός αφηγητής που κάνει σχόλια· προτιμώ ο αφηγητής να είναι αόρατος και να βιώνεις την ιστορία σαν ζωντανό όνειρο. Ωστόσο, στο Gondwane Epic, το ύφος είναι τέτοιο που δεν μπορώ να πω ότι με ενόχλησε καθόλου αυτό.

Εκτός των άλλων, τίποτα δεν είναι πολύ σοβαρό. Δεν είναι και κωμωδία, φυσικά, αλλά όλα έχουν μια σχετική ελαφρότητα που όμως ταιριάζει με το κλίμα και είναι ευχάριστη, χωρίς αυτό να ευτελίζει καταστάσεις που είναι όντως σοβαρές – όπως πολέμους και καταστροφές.

Ο Ganelon Silvermane έχει κάποιο πεπρωμένο· οι Θεοί του Χρόνου δεν τον έστειλαν τυχαία σε τούτη την εποχή· είναι κάποιου είδους Σημαντικό Πρόσωπο που θα βοηθήσει ώστε να αντιμετωπιστεί κάποια Σοβαρή Απειλή. Αυτό αρχίζει να φαίνεται καθώς διαβάζουμε το Warrior of World’s End και καθώς ο Ganelon συναντά τον μέντορά του, έναν μάγο που ακούει στο όνομα «Illusionist of Nerelon», και αποκεί και πέρα ξεκινά περιπέτειες μαζί του (και με διάφορα άλλα παράξενα όντα). Και κάπου εδώ πρέπει να πω ότι νομίζω πως είναι σύνηθες σε βιβλίο του Lin Carter ο βάρβαρος χαρακτήρας να έχει βοήθεια από έναν γέρο-μάγο. Συμβαίνει συχνά, απ’ό,τι έχω παρατηρήσει. Αλλά η σειρά Gondwane δεν έχει καμία σχέση με το Thongor and the Wizard of Lemuria που είχα διαβάσει πριν από κανένα χρόνο και δεν μου άρεσε και τόσο.

Υπάρχουν και στη σειρά Gondwane κάποια παρόμοια «προβλήματα», όπως, για παράδειγμα, ότι ορισμένες λύσεις δίνονται πολύ εύκολα, σχεδόν σαν από μηχανής θεός. Μπορεί, ας πούμε, να εμφανιστεί ένας πελώριος γίγαντας που φαίνεται ότι θα διαλύσει τα πάντα, αλλά μετά ένας μάγος επάνω σ’ένα παράξενο μηχάνημα πετά από δίπλα του, του ρίχνει μια σκόνη, και τον κάνει να πάρει ύψος 10 εκατοστά! Τα πράγματα είναι τόσο τρελά και εξωφρενικά που ακόμα κι αυτές οι εύκολες λύσεις μοιάζουν ταιριαστές και δεν χαλάνε την ατμόσφαιρα. Διότι... σε έναν τόσο τρελό και εξωφρενικό κόσμο, τι άλλο να περιμένεις;

Από το πρώτο βιβλίο, The Warrior of World’s End, ώς το πέμπτο βιβλίο, The Pirate of World’s End, ο Ganelon Silvermane και οι σύντροφοί του (που δεν μένουν ίδιοι πάντα αλλά αλλάζουν καθώς η ιστορία προχωρά) έχουν πολλές και τρομερές περιπέτειες. Ποτέ τα πράγματα δεν είναι ανιαρά, ποτέ δεν είναι κλισέ και αναμενόμενα. Και απορείς πώς ο συγγραφέας έχει καταφέρει να συμπεριλάβει τόσες πληροφορίες για αυτό τον μαγευτικό κόσμο μέσα σε τόσο λίγες σελίδες. Τα βιβλία δεν είναι μεγάλα· είναι μικρά. Παρουσιάζουν, όμως, μια πληθώρα από παράξενα πλάσματα, ασυνήθιστες κουλτούρες, θαυμαστές χώρες, και ό,τι άλλο μπορείς να διανοηθείς. Μπλέκουν, επιπλέον, τη μαγεία με την τεχνολογία με αριστοτεχνικό τρόπο. Και οι διάλογοι έχουν πλάκα. Δεν είναι ποτέ πολύ σοβαροί, αλλά σε τέτοιο σκηνικό δεν περιμένεις μεγάλη σοβαρότητα, και δεν την έχεις. Οι περιπέτειες είναι διασκεδαστικές και ανεπανάληπτες, και πάντα ο συγγραφέας σκέφτεται κάτι καινούργιο, κάτι που μοιάζει πρωτότυπο και δημιουργικό. Παρουσιάζονται, δε, πολλοί χαρακτήρες πέρα από τον Ganelon Silvermane που όλοι έχουν ενδιαφέρον από μόνοι τους και έχουν και τις δικές τους περιπέτειες μέσα στα βιβλία, αρκετές από τις οποίες είναι ανεξάρτητες από τον ίδιο τον Ganelon. Ο Ganelon Silvermane δεν είναι κάποιος υπερήρωας που τα κάνει όλα μόνος του· γύρω του κινείται ολόκληρος κόσμος.

Θα ήθελα τα βιβλία να ήταν πιο μεγάλα, αλλά δεν μπορώ να το χαρακτηρίσω μειονέκτημα της σειράς αυτό, γιατί ξέρω τη νοοτροπία της εποχής που εκδόθηκαν. Θαυμάζω τη δεξιοτεχνία του συγγραφέα, όπως είπα, που συμπεριέλαβε τόσα πολλά υπέροχα πράγματα μέσα σε τόσο λίγο χώρο.

Το τελευταίο βιβλίο μόνο, το έκτο, το Giant of World’s End, ήταν που δεν μου άρεσε όσο τα άλλα. Κι αυτό δεν είναι τυχαίο, νομίζω. Γράφτηκε το 1969, πριν από το πρώτο βιβλίο της σειράς, το Warrior of World’s End, που γράφτηκε το 1974. Στο Giant of World’s End ο Ganelon Silvermane εκπληρώνει το πεπρωμένο του. Ο Lin Carter έγραψε πρώτα το τέλος της σειράς και μετά τα προηγούμενα βιβλία! Το πρόβλημα είναι ότι το Giant of World’s End δεν μοιάζει να συνδέεται και τόσο καλά με τα προηγούμενα. Το διαπιστώνεις από την αρχή κιόλας, από κάποιες αναφορές, για παράδειγμα, στην Κόκκινη Μάγισσα (Red Enchantress) η οποία κανονικά δεν θα έπρεπε να ήταν εκεί. Επίσης, αναμενόμενα, όλοι οι χαρακτήρες των προηγούμενων βιβλίων ξαφνικά αγνοούνται σαν να έχουν εξαφανιστεί, σαν ο Ganelon να μην τους είχε συναντήσει ποτέ. Και για ορισμένους, τουλάχιστον, δεν βγάζει νόημα να έχουν εξαφανιστεί έτσι. Έχουμε κι εδώ, όμως, έναν καινούργιο χαρακτήρα που είναι – μαντέψτε – γέρο-μάγος, και μετά εμφανίζεται και μια Αμαζόνα. Αλλά η ιστορία δεν είναι και τόσο καλή. Οι χαρακτήρες απλώς διασχίζουν παράξενα μέρη, τα οποία περιγράφονται με αρκετές λεπτομέρειες, όπως το ίδιο περιγράφονται και πολλά παράξενα φαινόμενα και μηχανισμοί. Ο Lin Carter μπλέκει ψευδοεπιστήμη με επιστήμη και δίνει περίεργες εξηγήσεις. Σε ορισμένα σημεία μού θύμισε J.G. Ballard (!) – αν ο Ballard έγραφε ποτέ ηρωική φαντασία.

Όμως, κατά βάση, στο Giant of World’s End έχεις ένα μακρύ ταξίδι χωρίς καμιά σπουδαία πλοκή. Φτάνουν οι χαρακτήρες στο τέλος, γίνεται κάτι το οποίο ναι μεν δεν είναι και τόσο αναμενόμενο αλλά μου φάνηκε κάπως κιτς, και η ιστορία τελειώνει. Αυτά. Δεν έχει το πνεύμα που έχουν τα προηγούμενα βιβλία, τα οποία είναι γεμάτα περιπέτειες και ανατροπές επί ανατροπών, και γενικά γίνεται ένας χαμός από άποψη πλοκής. Το Giant of World’s End θα το χαρακτήριζα ακόμα και βαρετό, ειδικά σε σύγκριση με τα άλλα. Και δεν έχουμε ούτε καν τον συνηθισμένο αφηγητή μας να κάνει σχόλια και υποσημειώσεις – σημαντική διαφορά στο ύφος.

Τελειώνοντας, θέλω να αναφέρω ακόμα ένα πράγμα που μου φάνηκε κάπως περίεργο, με την κακή έννοια, σ’αυτή την κατά τα άλλα τρομερή σειρά. Στα πρώτα πέντε βιβλία του Gondwane Epic γράφει ότι ο Ganelon Silvermane δεν καταλαβαίνει από ερωτισμό επειδή έχει παιδικά συναισθήματα και παιδική αθωότητα. Ωστόσο, έχει σώμα ενήλικα. Αυτό δεν βγάζει νόημα, γιατί κάποιος που έχει σώμα ενήλικα λογικά θα έχει και τις φυσικές βιολογικές ανάγκες αυτού του σώματος, οπότε δεν θα χρειάζεται και πολύ φαντασία για να καταλάβει από βασικό ερωτισμό. Η μόνη εξήγηση, όμως, που δίνεται στα πρώτα πέντε βιβλία είναι αυτή που ανέφερα: ο Ganelon Silvermane είναι αθώος επειδή είναι, ουσιαστικά, παιδί. Μόνο στον ερωτισμό, όμως. Κατά τα άλλα, είναι τρομερός στρατηγός, πολύ έξυπνος, και τα λοιπά. Αλλά δεν καταλαβαίνει πώς, εεε, γίνονται τα παιδιά, ξέρω γω. Ναι, εντάξει...

Παραδόξως, στο Giant of World’s End, που δεν μου άρεσε, δίνεται μια καλύτερη εξήγηση γι’αυτή τη συμπεριφορά του Ganelon: ότι οι Θεοί του Χρόνου τον έχουν φτιάξει έτσι, σαν βιολογικό ρομπότ, ώστε να μην αισθάνεται ερωτική επιθυμία – αλλά όχι απαραιτήτως ότι δεν καταλαβαίνει, ή ότι φέρεται έτσι επειδή είναι, κατά βάση, παιδί.

Αυτή η εξήγηση μού φάνηκε λίγο πιο ικανοποιητική, και μου κάνει εντύπωση που ο Carter την άλλαξε – ή, τουλάχιστον, την τροποποίησε – όταν έγραψε τα πέντε βιβλία που προηγούνται του Giant of World’s End. Άλλη μια κακή σύνδεση, δηλαδή, προς το τέλος αυτής της σειράς.

Ωστόσο, το Gondwane Epic είναι απολαυστικό ακόμα κι έτσι, και μετά χαράς θα το ξαναδιάβαζα. Θα πρότεινα, μάλιστα, να διαβάσει κανείς τα πρώτα πέντε βιβλία χωρίς να διαβάσει καθόλου το έκτο. Δεν θα έχανε τίποτα.

---