ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΤΙΚΕΣ

The Keys to the Dimensions
του Kenneth Bulmer

 

Αυτή η σειρά είναι σχετικά παλιά. Το πρώτο βιβλίο γράφτηκε το 1967, το τελευταίο το 1983 (με κενό σχεδόν 10 χρόνια ανάμεσα σε αυτό και το προτελευταίο). Και φαίνεται ότι η σειρά είναι σχετικά παλιά, από το μέγεθος των βιβλίων κυρίως. Είναι όλα – εκτός από το τελευταίο – πολύ μικρά, όπως συνηθιζόταν τότε. Οι χαρακτήρες μετά βίας αναπτύσσονται, η πλοκή μετά βίας ανοίγει και κλείνει. Για τα δεδομένα αυτά, όμως, ο Kenneth Bulmer τα καταφέρνει αξιοσημείωτα καλά. Δεν μπορείς να συγκρίνεις αυτά τα βιβλία με τα σύγχρονα, που έχουν μεγαλύτερη έκταση, γιατί, πολύ απλά, τότε κατά κανόνα δεν τους άφηναν να εκδώσουν μεγαλύτερα βιβλία στην επιστημονική φαντασία αυτού του είδους.

Η σειρά Keys to the Dimensions διαδραματίζεται σε ένα πολυσύμπαν (βλ. και ένα άρθρο που έγραψα πρόσφατα γι’αυτό το θέμα), ένα σύμπαν δηλαδή αποτελούμενο από πολλές διαστάσεις (κόσμους) που μπορείς να ταξιδέψεις από τη μία στην άλλη. Ο βασικός τρόπος ταξιδιού είναι μέσω κάποιου ατόμου που είναι porteur, που έχει τη δυνατότητα, σε ορισμένα σημεία μιας διάστασης/κόσμου, να περάσει σε μια άλλη διάσταση/κόσμο. Αυτές οι «πύλες» βρίσκονται συνήθως η μία σχετικά κοντά στην άλλη, οπότε μπορεί έτσι κάποιος να κάνει ένα αρκετά μεγάλο πολυδιαστασιακό ταξίδι περνώντας από τη μια διάσταση στην άλλη ώσπου να φτάσει στον προορισμό του.

Οι διαστάσεις είναι περίπου παράλληλες η μία ως προς την άλλη, έτσι μπορείς, για παράδειγμα, να υπολογίσεις πόσο μακριά από τη Νέα Υόρκη βρίσκεσαι ενώ δεν είσαι στη Γη μας αλλά σ’έναν κόσμο που λέγεται Irunium ή Venudine.

Οι porteur είναι πολύ σημαντικοί σ’αυτό το πολυσύμπαν, προφανώς, και ορισμένοι όπως η Contessa Perdita Francesca Cammachia di Montevarchi (στο εξής η Κοντέσα, για συντομία) τους πιάνουν και τους δένουν, εξαναγκάζοντάς τους ως οδηγούς για ταξίδι ανάμεσα στις διαστάσεις.

Η Κοντέσα είναι ο βασικός «κακός» της σειράς Keys to the Dimensions, ο villain, που λένε· όμως εξελίσσεται σε περισσότερο από ένας απλός villain καθώς η σειρά προχωρά – αν και, λόγω του περιορισμένου μεγέθους των βιβλίων, δεν μπορεί να εξελιχτεί σε κάτι ακόμα περισσότερο.

Ξεκίνησα να διαβάζω το πρώτο της σειράς, The Key to Irunium, από περιέργεια καθαρά. Και διαπίστωσα κάποια πράγματα. Πρώτον, δεν είναι κάτι που μπορείς να πάρεις και πολύ σοβαρά. Έχει πλάκα όπως έχει πλάκα ένα απλό κόμιξ ή ένα b-movie. Δεν είναι κακό, αλλά δεν είναι και τίποτα σπουδαίο. Είναι για να περάσεις ευχάριστα μερικές ώρες, κι αυτό το κάνει καλά. Υπάρχει, επίσης, ένα σεξουαλικό στοιχείο σε όλο το βιβλίο που κι αυτό είναι αρκετά πλακατζίδικο και οριακά αστείο, σαν από ελαφριά κομεντί, σχεδόν σαν από παλιά ταινία με τη Βουγιουκλάκη!

Ο βασικός χαρακτήρας (τον οποίο συνέχεια ακολουθεί ο συγγραφέας, τα πάντα είναι από τη δική του οπτική γωνία και μόνο – και αυτή η τακτική συνεχίζεται και στα επόμενα βιβλία) είναι ένας porteur που αρχικά δεν ξέρει ότι είναι porteur· δεν ξέρει τίποτα για τις διαστάσεις, είναι απλά ένας τύπος από τον κόσμο μας που ξαφνικά μπλέκεται με κάποιους που είναι περίπου σαν επαναστάτες. Τον κυνηγάνε τέρατα που έχει στείλει η Κοντέσα και αυτοί οι επαναστάτες προσπαθούν να τον σώσουν και να του εξηγήσουν τι συμβαίνει, πόσο πιο πολυσύνθετος είναι ο κόσμος και τα λοιπά.

Οι επαναστάτες δεν αναπτύσσονται και πολύ ως χαρακτήρες, γιατί σύντομα κάτι τραγικό συμβαίνει και ο ήρωάς μας καταλήγει σε μια άλλη διάσταση υπό αντίξοες συνθήκες και τελικά φτάνει στη διάσταση Irunium όπου κυριαρχεί η Κοντέσα, μπλέκεται με έναν άλλο επαναστάτη εκεί, αντιμετωπίζουν τους υπηκόους της και κάτι τέρατα, και στο τέλος συναντούν πάλι εκείνους τους αρχικούς επαναστάτες που αρχηγός τους είναι ο Macklin.

Όπως είπα, το βιβλίο δεν έχει τίποτα περισσότερο από πλάκα, αλλά ίσως να ήμουν και λίγο υπερβολικός. Έχει, επίσης, κάποιες ενδιαφέρουσες ιδέες, αρκετά δημιουργικές· κι αυτές ήταν που με έκαναν να προχωρήσω στο δεύτερο βιβλίο.

Το The Key to Venudine μοιάζει αρκετά με το The Key to Irunium, αλλά μόνο στο ότι έχει κι αυτό πλάκα και τα γεγονότα διαδραματίζονται στο ίδιο πολυσύμπαν. Εδώ ο κεντρικός ήρωας είναι ένας άλλος, και ο κόσμος που ξεκινάμε είναι ο Venudine, μια διάσταση καθαρά μεσαιωνική. Εκείνο το πλακατζίδικο σεξουαλικό στοιχείο εξακολουθεί να υπάρχει, και πάλι ο βασικός «κακός» είναι η Κοντέσα φυσικά, η οποία έχει σχέδια για τη Venudine. Συμβαίνουν διάφορα εξωφρενικά επεισόδια και σύντομα διαπιστώνουμε ότι και οι επαναστάτες με αρχηγό τον Macklin είναι επίσης μπλεγμένοι εδώ, αλλά πάλι δεν παρουσιάζονται και πολύ· παραμένουν στα όρια του υπερήρωα που ακούμε γι’αυτόν μα σπάνια τον βλέπουμε. Το ίδιο περίπου ισχύει και για την Κοντέσα, απλώς εκείνη είναι ο «κακός». Κάνει, ωστόσο, την εμφάνισή της σε κάποια στιγμή. Και το βιβλίο τελειώνει έτσι που ενισχύει το πλακατζίδικο στοιχείο του. Είναι κι αυτό ένα βιβλίο για να περάσεις μερικές ώρες ευχάριστα· τίποτα περισσότερο.

Ωστόσο, έχουμε κι εδώ πολλές ενδιαφέρουσες, δημιουργικές ιδέες πέρα από όσες είχαν παρουσιαστεί ήδη: πράγμα που σε ωθεί να πας να παρακάτω, να δεις τι γίνεται τελικά σε τούτη τη σειρά.

Και, για να είμαι δίκαιος με τον Bulmer, νομίζω ότι τα έχει καταφέρει αξιοσημείωτα καλά για το μέγεθος των βιβλίων και για το ύφος που θέλει να ακολουθήσει. Είναι πολύ μικρά βιβλία, αλλά καταφέρνουν να παρουσιάσουν ένα μεγάλο πλήθος ιδεών και καταστάσεων. Η δημιουργικότητα δεν σταματά ούτε στιγμή.

Από το τρίτο βιβλίο, το The Wizards of Senchuria, τα πράγματα αρχίζουν να σοβαρεύουν. Ένας ακόμα χαρακτήρας μεταφέρεται συμπτωματικά από τον κόσμο μας στο πολυσύμπαν, καταλήγει δούλος στα ορυχεία της Κοντέσας, στο Irunium, και μετά δραπετεύει από εκεί μαζί με κάποιους άλλους, ταξιδεύουν μες στις διαστάσεις (έχουν μαζί τους μία porteur, φυσικά), και φτάνουν σε μια διάσταση που λέγεται Senchuria και εκεί συμβαίνουν εξωφρενικά πράγματα και η πλοκή πυκνώνει και το όλο σκηνικό αρχίζει να αποκτά περισσότερη βαρύτητα.

Έτσι, πήγα στο επόμενο βιβλίο όχι μόνο από τις ενδιαφέρουσες ιδέες αλλά και επειδή τώρα ήθελα να διαβάσω παρακάτω, να δω πώς ακριβώς συνδέονται όλα αυτά.

Διάβασα, λοιπόν, το The Ships of Durostorum, το οποίο νομίζω πως είναι ίσως το καλύτερο της σειράς. Γι’ακόμα μια φορά, ένας τύπος από τον κόσμο μας καταλήγει στο πολυσύμπαν, αλλά τώρα δεν μπλέκει με τον Macklin και τους επαναστάτες του· μπλέκει με την Κοντέσα. Η Κοντέσα χρειάζεται τις εξειδικευμένες υπηρεσίες του για τα ορυχεία της. Και εδώ αρχίζουμε να μπαίνουμε σε ένα επίπεδο μεγαλύτερης πολυπλοκότητας της ιστορίας, καθώς παρουσιάζονται διάφορα πράγματα για την ίδια την Κοντέσα αλλά και για τους συμμάχους, τους συνεργάτες, και τους συμπολεμιστές της. Σε ένα σημείο, μάλιστα, υπάρχει μια σύνδεση ανάμεσα σε αυτό το βιβλίο και στο προηγούμενο, το The Wizards of Senchuria. Οι δύο ιστορίες δένουν πρόσκαιρα, αν και παρουσιάζονται από τελείως διαφορετικές οπτικές γωνίες. Και το The Ships of Durostorum συνεχίζει έτσι, με το ένα πράγμα καλύτερο από το άλλο, συνεχώς εξωφρενικές καταστάσεις που οδηγούν σε ένα φινάλε το οποίο πάλι συνδέεται με το Wizards of Senchuria και είναι καταπληκτικό. Ειδικά για το μικρό μέγεθος του βιβλίου, ούτε συζήτηση – ο συγγραφέας έχει κάνει θαύματα. Αξιοσημείωτο είναι, δε, ότι στο The Ships of Durostorum άρχισα να συμπαθώ αρκετά την Κοντέσα και τους συνεργάτες της. Δεν είναι πλέον καρικατούρες· μοιάζουν ζωντανοί. Πολύ περισσότερο από τον Macklin και τους δικούς του. Είναι εδώ η περίπτωση που οι «κακοί» έχουν περισσότερο ενδιαφέρον από τους καλούς, που είναι απλά «οι καλοί» χωρίς καμιά ιδιαίτερη προσωπικότητα. (Κι αυτή η περίπτωση παρουσιάζεται αρκετά συχνά σε βιβλία φαντασίας, ή και σε τηλεοπτικές σειρές. Ειδικά σε αυτά που είχαν κυκλοφορήσει παλιότερα. Γιατί σήμερα, γενικά, αποφεύγουμε να έχουμε και τόσο ξεκάθαρους καλούς και κακούς.)

Το επόμενο βιβλίο, το πέμπτο, ονομάζεται The Hunters of Jundagai, και – μαντέψτε – ξανά έχουμε έναν τύπο από τον κόσμο μας ο οποίος μεταφέρεται στο πολυσύμπαν της Κοντέσας. Ο τρόπος που μεταφέρεται, όμως, είναι ο πιο τρομερός ίσως απ’ό,τι σε όλα τα βιβλία, νομίζω. Συμβαίνουν πάλι πράγματα εξωφρενικά και πολύ δημιουργικά. Καταστάσεις τρελές, αλλά με πολύ υπόβαθρο από τα προηγούμενα βιβλία. Ο βασικός χαρακτήρας συναντά δύο γυναίκες που ήταν porteur των ανθρώπων της Κοντέσας αλλά δραπέτευσαν· οπότε ξεκινά αμέσως ένα ξέφρενο κυνηγητό. Και υπάρχει κι εδώ ένα πλακατζίδικο σεξουαλικό στοιχείο, φυσικά. Όπως υπάρχει και στο The Ships of Durostorum, αν και παρέλειψα να το αναφέρω παραπάνω. Και ούτε θα το αναφέρω στα επόμενα, γιατί σε όλα τα βιβλία της σειράς υπάρχει αυτό το πλακατζίδικο σεξουαλικό στοιχείο που νομίζεις ότι θα μπορούσε και να είχε βγει από παλιά ταινία της Βουγιουκλάκης.

Το The Hunters of Jundagai δεν είναι τόσο καλό όσο το The Ships of Durostorum, κατά τη γνώμη· αλλά είναι σαφώς καλύτερο από τα δύο πρώτα βιβλία της σειράς. Και έχουμε, προς το τέλος, και εδώ σύνδεση με το The Ships of Durostorum και, κατ’επέκταση, με το The Wizards of Senchuria, και συναντάμε και τους γνωστούς και μη εξαιρετέους επαναστάτες του Macklin. Πάλι, όμως, αυτοί οι τελευταίοι εμφανίζονται βιαστικά και μόνο ως «οι καλοί» – τίποτα περισσότερο. Γι’ακόμα μια φορά, οι κακοί της υπόθεσης μοιάζουν πιο πραγματικοί και πιο ζωντανοί ως χαρακτήρες. Σε αυτό το βιβλίο, επίσης, νομίζω πως μας δίνονται πιο πολλές πληροφορίες για τους porteur και το τι μπορούν να κάνουν.

Και ακολουθεί το The Chariots of Ra, το οποίο μου άρεσε λιγότερο από τα δύο προηγούμενα, ειδικά στη μέση. Αρχικά, έχουμε έναν βασικό χαρακτήρα που πάλι μπλέκεται κάπως στις διαστάσεις και καταλήγει με τους ανθρώπους της Κοντέσας. Είναι... κρυφο-porteur, ας πούμε: δηλαδή, δεν φαίνονται εύκολα οι ικανότητές του. Καθώς προχωρά η ιστορία, αυτός ο τύπος μεταφέρεται σε μια απομακρυσμένη διάσταση όπου ζει μια κατάσταση τελείως ξεκομμένη από τα συνηθισμένα δεδομένα της σειράς Keys to the Dimensions και γίνεται κάτι σαν Μεσσίας-Μάγος για τους ανθρώπους αυτού του κόσμου. Κατά λάθος, όμως, μεταφέρεται πίσω και μπλέκει ξανά με τους ανθρώπους της Κοντέσας και έχουμε σύνδεση – ναι, πάλι! – με τα The Hunters of Jundagai, The Ships of Durostorum, The Wizards of Senchuria. Είναι μια συγκεκριμένη στιγμή σε αυτά τα βιβλία που τα πάντα μοιάζουν να συγκλίνουν προς αυτήν. Και έλεγα πια πως κάτι θα γίνει. Ο βασικός χαρακτήρας μας στο The Chariots of Ra, καλώντας ενισχύσεις από τη διάσταση που τον έχουν για Μεσσία-Μάγο, βοηθά στο τέλος την Κοντέσα και τους δικούς της να αντιμετωπίσουν κάποια τέρατα και να ξεμπλέξουν από μια πολύ άσχημη κατάσταση, η οποία, όπως φαίνεται, έρχεται αμέσως μετά από τα γεγονότα στο The Hunters of Jundagai. Το επίπεδο πολυπλοκότητας είναι αρκετό για να με κεντρίσει. Αλλά πάλι δεν φτάνουμε σε καμιά ολοκλήρωση.

Και πάμε τώρα στο τελευταίο βιβλίο της σειράς, το The Diamond Contessa, το οποίο γράφτηκε δέκα χρόνια περίπου μετά το The Chariots of Ra. Και φοβόμουν ότι θα συνέβαινε εκείνο που έχει συμβεί πολλές φορές σε τέτοιες περιπτώσεις: δεν θα είχε καμία σχέση με την υπόλοιπη σειρά. Αρχίζοντας να διαβάζω, νόμιζα ότι είχα δίκιο, ότι ήταν όντως έτσι. Αλλά τελικά δεν είχα δίκιο. Η σύνδεση έρχεται, απλώς όχι αμέσως. Το βιβλίο είναι μεγαλύτερο από τα προηγούμενα και ο Bulmer τώρα δεν βιάζεται.

Ωστόσο, νομίζω πως αυτό είναι και μειονέκτημα από μια άποψη. Ο βασικός χαρακτήρας – πάλι κάποιος τύπος που μεταφέρεται από τον κόσμο μας στο πολυσύμπαν – ταξιδεύει σε πάρα πολλές διαστάσεις, βλέπει διάφορα πράγματα, αλλά όλα αυτά είναι κάπως αμφίβολο το τι σχέση έχουν με μια γενική πλοκή. Στο The Diamond Contessa εγκαταλείπεται σχεδόν τελείως όλο εκείνο το concept που είχε δημιουργηθεί στα προηγούμενα βιβλία σχετικά με «εκείνη τη στιγμή» που έμοιαζε τόσο κεντρική. Συμβαίνουν καταστάσεις που φαίνονται επαναλαμβανόμενες: ο βασικός χαρακτήρες συνεχώς αιχμαλωτίζεται και συνεχώς ξεφεύγει. (Εντάξει, πόσες φορές πια;) Στο τέλος συναντά τον Macklin και τους επαναστάτες του (ανάμεσα στους οποίους είναι όλοι οι βασικοί χαρακτήρες όλων των προηγούμενων βιβλίων), και κάνουν επανάσταση επιτέλους εναντίον της Κοντέσας. Αλλά μαθαίνουμε και περισσότερα για την Κοντέσα σε αυτό το βιβλίο, σχετικά με το παρελθόν της. Θα ήθελα, όμως, περισσότερα – για όλους. Και θα μπορούσε να είχε γίνει αυτό αντί το βιβλίο να γράφει τόσα άσκοπα ταξίδια μέσα στις διαστάσεις.

Το φινάλε μοιάζει λίγο με από μηχανής θεός. Ο βασικός χαρακτήρας νομίζω πως σώζει υπερβολικά εύκολα την κατάσταση. Αλλά μάλλον κάπως έπρεπε να τελειώσει πια αυτή η σειρά...

Το τέλος δεν είναι άσχημο, όμως δεν με άφησε και τόσο ικανοποιημένο. Μου φάνηκε σχετικά βιαστικό, ενώ σε αυτό το βιβλίο υπήρχε χώρος για περισσότερα πράγματα.

Και αυτό είναι το παράπονό μου γενικά από τη σειρά The Keys to the Dimensions: δεν επεκτείνεται όσο θα ήθελα. Παρουσιάζονται τρομερές ιδέες που όμως δεν αναπτύσσονται αρκετά. Το ίδιο και για τους χαρακτήρες. Ειδικά ο Macklin και οι δικοί του δεν αναπτύσσονται σχεδόν καθόλου παρά μόνο – λίγο – στο τελευταίο βιβλίο. Συνεχώς τους βλέπουμε επί τροχάδην και μετά εξαφανίζονται.

Θα μπορούσε να γίνει ένα τρομερό remake για το The Keys to the Dimensions αν το έγραφε κάποιος με πιο σύγχρονο τρόπο – πιο μεγάλα βιβλία, πιο απλωμένη πλοκή – αλλά στο ίδιο ύφος με τον Kenneth Bulmer. Γιατί, ναι, ακόμα και το πλακατζίδικο της υπόθεσης μετράει. Δεν θα το ήθελα αλλιώς.

Και σε καμία περίπτωση δεν θα ήθελα να μην έχω διαβάσει αυτή την καταπληκτική σειρά.

---