ΣΚΕΨΕΙΣ

8/9/2013

Τελείωσε το Θρυμματισμένο Σύμπαν;
Και τώρα τι θα κάνουμε;

Ο πρώτος κύκλος του Θρυμματισμένου Σύμπαντος ολοκληρώθηκε· δεν έχω τίποτε άλλο να δημοσιεύσω. Αν και στην πραγματικότητα ένας τέτοιος κύκλος ποτέ δεν μπορεί να τελειώσει· πάντα μπορείς να γράφεις ιστορίες που διαδραματίστηκαν κάπου ανάμεσα στην αρχή και στο τέλος του. Οπότε, δεν αποκλείεται να ξαναεπισκεφτώ κάποια στιγμή τον πρώτο κύκλο του Θρυμματισμένου Σύμπαντος και να γράψω για επαναστάτες που αντιμετωπίζουν Παντοκρατορικούς. Αλλά, για την ώρα, όχι· γράφω άλλα πράγματα. Και θέλω να αφήσω αυτά τα βιβλία να κυκλοφορήσουν στο διαδίκτυο για κάποια χρόνια, προτού δημοσιεύσω οποιαδήποτε άλλη μεγάλη ιστορία.

Ορισμένοι πιθανώς να θεωρούν υπερβολικά γρήγορο τον ρυθμό με τον οποίο δημοσίευσα αυτά τα μυθιστορήματα. Και έχουν δίκιο. Ο ρυθμός ήταν γρήγορος. Αλλά δεν τα δημοσίευσα έχοντας στο μυαλό μου ότι μπορεί κάποιος να τα διαβάσει με τον ίδιο ρυθμό. Για να το κάνει αυτό θα πρέπει να διαβάζει ένα βιβλίο – ένα μεγάλο βιβλίο – κάθε μήνα από τον ίδιο συγγραφέα, επί έναν ολόκληρο χρόνο. Ούτε εγώ δεν θα με διάβαζα τόσο γρήγορα! Ανέβασα στο διαδίκτυο τα βιβλία με αυτό τον ρυθμό ώστε να υπάρχουν εκεί και ο καθένας να μπορεί να τα κατεβάσει και να τα διαβάσει με τον δικό του ρυθμό, όποτε και όπως επιθυμεί. Δεν κάνω αγώνες δρόμου, αλλά δεν είχα και κανέναν λόγο να δημοσιεύσω το Θρυμματισμένο Σύμπαν πιο αργά.

Τέτοιοι λόγοι θα μπορούσαν να είναι μόνο οικονομικοί ή δημοσιότητας. Αν κάποιος αποσκοπεί να έχει οικονομικό όφελος, δεν είναι και πολύ λογικό να εκδίδει ένα βιβλίο τον μήνα από τον ίδιο συγγραφέα. Είναι πολύ πιο λογικό να εκδίδει ένα βιβλίο, να το αφήνει κάποιο καιρό να πουλήσει, και μετά – ανάλογα με τις πωλήσεις, συνήθως – να δημοσιεύει ένα άλλο. Όμως εγώ δεν εμπορεύομαι τα βιβλία μου. Δεν τα πουλάω με το κομμάτι. Δεν είναι ο στόχος μου οικονομικός. Μπορεί, βέβαια, κάποιος να μου κάνει μια δωρεά μέσω PayPal αν θέλει – και ευχαριστώ πολύ όσους έχουν ήδη κάνει – αλλά δεν θέλω να βλέπω τη λογοτεχνία ως κάτι το εμπορεύσιμο. Δεν θέλω να έχω κάτι να κερδίσω από αυτήν. Όταν ξέρω πως δεν έχω τίποτα να κερδίσω, νομίζω πως τότε είναι που δρω στο μέγιστο των δυνατοτήτων μου – κι αυτή είναι πολύ πιο μεγάλη ανταμοιβή για εμένα από το να προσπαθώ εναγωνίως να πουλήσω κομμάτια στη λαϊκή αγορά του βιβλίου.

Η μόνη φορά που εμπορεύτηκα βιβλία ήταν με την τριλογία των Εξόριστων της Σερανβέλ, κι αυτό το έκανα, πρώτον, επειδή ήθελα να πειραματιστώ και να διαπιστώσω κάποια πράγματα και, δεύτερον, επειδή ήταν απαραίτητο. Όταν τυπώνεις κάτι πρέπει να το πουλήσεις, γιατί, πολύ απλά, έχεις πληρώσει. Το τυπογραφείο δεν είναι δωρεάν. Και ούτε η διακίνηση είναι δωρεάν. Αν ήταν όλα αυτά δωρεάν, ή αν είχα τόσα λεφτά που να μπορώ να τα πετάω, θα τύπωνα τα βιβλία μου και θα τα διακινούσα δωρεάν. Επειδή, όμως, δεν υπάρχει αυτή η δυνατότητα, όταν τυπώνω κάτι είμαι υποχρεωμένος να το πουλάω.

Κι αν κάποιοι νομίζουν ότι δωρεάν ισούται με προχειροδουλειά ή με έλλειψη ενδιαφέροντος προς το αντικείμενο με το οποίο ασχολείσαι, μπορούν οι ίδιοι να κατεβάσουν τα βιβλία μου (άλλωστε, δωρεάν είναι!) και να κρίνουν μόνοι τους αν είναι προχειροδουλειά ή όχι.

Όσον αφορά το θέμα της δημοσιότητας, θα μπορούσε να υποστηριχτεί ότι πάλι είναι λιγάκι βλακώδες να δημοσιεύεις τόσα πολλά βιβλία συγχρόνως γιατί δεν προλαβαίνουν να δημοσιοποιηθούν με τον ρυθμό που πρέπει. Αλλά προσωπικά νομίζω πως η δημοσιότητα είναι τρομερά υπερεκτιμημένη, ειδικά στις μέρες μας του διαδικτύου. Βλέπεις πολλούς συγγραφείς να χορεύουν σαν πιθηκάκια προσπαθώντας να αρπάξουν την προσοχή του κοινού. Εκτός του ότι το θέαμα είναι, ομολογουμένως, αστείο, είναι συγχρόνως και ανούσιο, αφού, όταν όλοι φωνάζουν μαζί, η βαβούρα είναι τόσο μεγάλη που κανένας δεν μπορεί να δώσει σημασία σε κανέναν... Και το όλο παιχνίδι είναι στημένο γύρω από τον εγωκεντρισμό, εκτός αν έχεις το οικονομικό όφελος κατά νου. Αν θέλεις να ζήσεις από την πώληση των βιβλίων σου, τότε υποχρεωτικά θα πρέπει να αναζητήσεις όσο το δυνατόν μεγαλύτερη δημοσιότητα – και δεν είναι κάτι που προσωπικά θα κατέκρινα. Αντί να βγάζεις λεφτά κάπως αλλιώς, είναι ίσως καλύτερα να πουλάς βιβλία. Ίσως. Αλλά, ούτως ή άλλως, ελάχιστοι είναι οι συγγραφείς που μπορούν να ζουν από τις πωλήσεις των βιβλίων τους, και όλοι το ξέρουμε. Επομένως, συχνά, όπως έλεγα, το παιχνίδι είναι εγωκεντρικό, και τα εγωκεντρικά παιχνίδια δεν με ενδιαφέρουν. Με ενδιαφέρουν πολύ περισσότερο τα πράγματα που σε βγάζουν έξω από τον εαυτό σου, όχι που σε περιχαρακώνουν μέσα σε ανόητες ιδέες.

Το μόνο, λοιπόν, που με ενδιαφέρει από αυτό που αποκαλείται «δημοσιότητα» είναι το να κάνω τα βιβλία μου όσο το δυνατόν πιο προσβάσιμα για κάποιον που ψάχνει να βρει κάτι σαν αυτά να διαβάσει. Και έχω τον εαυτό μου ως παράδειγμα. Πολλές φορές ψάχνω κάτι να διαβάσω και, μέσα στο σημερινό χάος, δεν βρίσκω εκείνο που ζητάω. Τα βιβλία μου θέλω, αντιθέτως, να είναι όσο το δυνατόν πιο εύκολο να βρεθούν από εκείνον που μπορεί να επιθυμεί να τα διαβάσει.

Δεν έχω τίποτα να κερδίσω όταν κάποιος διαβάζει ένα βιβλίο μου. Ο αναγνώστης έχει κάτι να κερδίσει αν το βιβλίο μου του αρέσει και τον κάνει να ψυχαγωγηθεί. Όπως επίσης όταν εγώ βρίσκω ένα βιβλίο που μου αρέσει δεν αισθάνομαι ότι ο συγγραφέας κερδίζει από αυτό αλλά ότι εγώ κερδίζω επειδή βρήκα κάτι ικανοποιητικό να διαβάσω.

Δεν είναι αυτή μια πολύ καλύτερη λογική απ’το να κυνηγιέσαι σαν ποντίκι μέσα σε λαβύρινθο από διαστρεβλωτικούς καθρέφτες;

*

Αν αναρωτιέστε τι γράφω τώρα, δεν πρόκειται να σας πω. Ποτέ δεν λέω τι γράφω μέχρι να αποφασίσω να το δημοσιεύσω, επειδή είμαι έτσι περίεργος όπως είμαι. Όταν έρθει η ώρα, ύστερα από κάποια χρόνια, όταν κρίνω ότι τα βιβλία του πρώτου κύκλου του Θρυμματισμένου Σύμπαντος έχουν κυκλοφορήσει αρκετά, όταν έχω εκείνη την αίσθηση ότι είναι ο καιρός, τότε θα δημοσιεύσω τα πράγματα που γράφω τώρα – και τότε, βέβαια, θα γράφω άλλα.

Το μόνο που θα πω είναι ότι τα βιβλία που γράφω τώρα διαδραματίζονται κι αυτά στο Θρυμματισμένο Σύμπαν ως σκηνικό, αλλά η θεματολογία είναι πολύ διαφορετική. Είναι αυτό που, μάλλον, θα ονομάσω δεύτερο κύκλο. Αλλά, όπως πάντα, δεν βιάζομαι να δημοσιεύσω ούτε μία σελίδα. Όπως είχε πει κάποτε και ο William Burroughs, ακόμα και σ’ένα ερημονήσι αν βρισκόμουν, με καμία πιθανότητα κανένας να διαβάσει αυτά που γράφω, πάλι θα έγραφα. Η λογοτεχνική συγγραφή προέρχεται από μια πανάρχαια, πρωταρχική ανάγκη του ανθρώπου να δημιουργήσει τον δικό του, προσωπικό κόσμο.

Και αυτό είναι που έχει πραγματική σημασία. Αυτή είναι η αξία της αφηγηματικής τέχνης, είτε την προσεγγίζεις ως συγγραφέας είτε ως αναγνώστης.

Οι άνθρωποι έλεγαν ιστορίες πολύ προτού κάποιος σκεφτεί ότι μπορούσε να τις πουλήσει.

---