ΣΚΕΨΕΙΣ

14/8/2010

Μορφές Ηλεκτρονικού Βιβλίου
Το βιβλίο, στη σύγχρονη εποχή, δεν είναι στατικό.

Παρακάτω αναφέρω ορισμένες από τις πιο γνωστές μορφές ηλεκτρονικού βιβλίου. Υπάρχουν και άλλες, φυσικά, λιγότερο γνωστές, καθώς και μορφές με τις οποίες δεν έχω ασχοληθεί – πχ, LIT, PDA. Αυτές δεν τις αναφέρω γιατί δεν θα είχα ιδέα τι οδηγίες να δώσω.

Ξεκινάμε, λοιπόν...

ΜΟΒΙ: Αυτή είναι η μορφή που διαβάζουν οι συσκευές που υποστηρίζουν mobipocket, όπως το Kindle, και είναι αρκετά διαδεδομένη. Το βασικό πλεονέκτημα που έχει είναι ότι το κείμενο είναι ελαφρύ και αλληλεπιδραστικό. Δηλαδή, είναι ένα ρέον κείμενο χωρίς σταθερή σελίδα, χωρίς σταθερή γραμματοσειρά, χωρίς σταθερό μέγεθος γραμματοσειράς. Η μόνη σταθερή μορφοποίηση είναι πολύ βασική – πχ, πλάγια γραφή, έντονη γραφή, κεφάλαια γράμματα. Αυτό είναι πλεονέκτημα επειδή ο καθένας μπορεί να μεγαλώσει και να μικρύνει τα γράμματα όπως τον βολεύει, και μπορεί να διαβάσει το κείμενο σε ό,τι οθόνη τού αρέσει χωρίς κανένα πρόβλημα.

Συγχρόνως, όμως, αυτό είναι και το μειονέκτημα του MOBI. Αν ο συγγραφέας θέλει να δεις το κείμενο με μια συγκεκριμένη γραμματοσειρά, δεν μπορεί να το κάνει. Επίσης, αν θέλει να δεις το κείμενο με μια συγκεκριμένη τοποθέτηση πάνω στη σελίδα, ούτε αυτό μπορεί να το κάνει. Και, φυσικά, είναι αδύνατον να χρησιμοποιήσεις χρωματιστά γράμματα και τα λοιπά. Γενικώς, το MOBI είναι ένα χύμα κείμενο με μόνο πολύ βασική μορφοποίηση τύπου HTML/CSS.

Ελπίζω στο μέλλον να βγει κάτι το ίδιο ευέλικτο αλλά που να κρατά περισσότερη μορφοποίηση.

Τρόποι για να διαβάσεις MOBI απλά, χωρίς ειδική συσκευή: Mobipocket Reader, Calibre, και άλλα προγράμματα. (Το Caliber είναι κυρίως καλύτερο για να διαβάζει EPUB παρά MOBI.)

Τρόποι για να φτιάξεις MOBI: γράφεις το κείμενο σε HTML/CSS και το περνάς είτε από Calibre είτε από Mobipocket Creator. (Το δεύτερο σού δίνει αρχείο PRC, το οποίο είναι, όμως, ουσιαστικά ίδιο με το MOBI.)

EPUB: Αυτό είναι περίπου σαν το MOBI· μικροδιαφορές μόνο έχει. Πρόκειται για κείμενο που κρατά βασική μορφοποίηση. Δεν το έχω πολυασχοληθεί γιατί κυρίως διαβάζω σε Kindle που δεν το υποστηρίζει.

Τρόποι για να διαβάσεις EPUB απλά, χωρίς ειδική συσκευή: Calibre, και άλλα προγράμματα ίσως.

Τρόποι για να φτιάξεις EPUB: γράφεις το κείμενο σε HTML/CSS και το περνάς από Calibre.

HTML: Η HTML είναι υπέροχη, γιατί, μαζί με τη χρήση της CSS, σου δίνει τη δυνατότητα να κάνεις πάρα πολλά πράγματα ενώ, συγχρόνως, διατηρεί ένα ρέον κείμενο που μεγαλώνει, μικραίνει, και το βλέπεις σε διάφορες οθόνες. Με HTML/CSS μπορείς να βάλεις χρώματα, να φτιάξεις πίνακες, και ό,τι άλλο σού κατέβει. Το μόνο πρόβλημα είναι στις γραμματοσειρές. Αν βάλεις κάποια σπάνια γραμματοσειρά, πρέπει να την έχει και ο αναγνώστης, αλλιώς δεν θα μπορεί να τη δει και θα διαβάζει το κείμενο σε άλλη γραμματοσειρά.

Για να διαβάσεις ένα κείμενο σε HTML θέλεις απλά έναν οποιονδήποτε browser.

Για να φτιάξεις ένα κείμενο σε HTML χρειάζεσαι κάποιον από τους εκατοντάδες HTML editors (γράψε το στο Google) που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο.

RTF: Rich Text Format· ή, Μορφή Εμπλουτισμένου Κειμένου. Αυτή είναι μια μορφή που μπορείς εύκολα να φτιάξεις με οποιονδήποτε κειμενογράφο (MS Word, Open Office, κτλ). Σου δίνει ένα ρέον κείμενο με βασική μορφοποίηση. Δεν φτιάχνει σελίδες· βάζει μόνο κάποια απλά περιθώρια για εκτύπωση. Και πάλι, οι γραμματοσειρές είναι ένα πρόβλημα· αν δεν την έχει ο αναγνώστης, δεν μπορεί να τη δει.

Για να διαβάσεις RTF θέλεις μόνο το WordPad ή κάποιο παρόμοια απλό πρόγραμμα.

DOC, ODF: Αυτές είναι οι μορφές που σου δίνουν το MS Word και το Open Office, αντίστοιχα. Το κύριο πλεονέκτημα σε σχέση με το RTF είναι ότι μπορείς να στήσεις σελίδα. Δεν προτείνονται, πάντως, για χρήση σε ηλεκτρονικό βιβλίο.

Για να διαβάσεις DOC ή ODF και να είσαι σίγουρος ότι βλέπεις τα πάντα σωστά, πρέπει να ανοίξεις το αρχείο με το πρόγραμμα στο οποίο φτιάχτηκε.

PDF: Για μένα αυτή είναι η καλύτερη μορφή για ηλεκτρονικό βιβλίο – δεδομένου ότι είναι καλοφτιαγμένη ώστε να διαβάζεται άνετα και σε μεγάλες οθόνες και σε μικρές: πράγμα που σημαίνει ότι το πλάτος της σελίδας δεν πρέπει να είναι ποτέ πάνω από 5-6 ίντσες (13-15 εκατοστά). Το PDF κρατά τη γραμματοσειρά που θέλεις, κρατά τη μορφοποίηση, κρατά τα γραφικά. Ακόμα κι αν θέλεις οι λέξεις να παρουσιάζονται σε συγκεκριμένα σημεία της σελίδας, μπορείς να το κάνεις. Είναι σαν εικόνα. Στήνεις τη σελίδα σε κάποιον κειμενογράφο όπως τη θέλεις και μετά περνάς το κείμενο σε PDF με κάποιον μετατροπέα (όπως το CutePDF, το Adobe Acrobat Pro, ή τον μετατροπέα που έχει το Open Office – ο οποίος είναι πολύ καλός, παρεμπιπτόντως).

Το πρόβλημα του PDF είναι ότι το κείμενο δεν μπορείς να το κάνεις ρέον παρά μόνο ύστερα από πολλή δουλειά. Δεν μπορείς να κάνεις copy/paste και να το δουλέψεις, πχ, μέσα στο Word· βγαίνει σπασμένο. Και το ίδιο ισχύει και για όλα τα προγράμματα μέχρι στιγμής που μετατρέπουν PDF, πχ, σε MOBI ή σε EPUB. Σε ορισμένα, όπως το Caliber, η μετατροπή είναι αρκετά καλή (διαβάζεται άνετα), αλλά, και πάλι, κάπου η παραγραφοποίηση έχει μπασταρδέψει. Δεν υπάρχει τρόπος να αλλάξεις τη ροή του κειμένου στο PDF παρά μόνο χειροκίνητα – κι αυτό είναι ένα πολύ βασικό μειονέκτημα, ειδικά αν το PDF δεν είναι καλοφτιαγμένο.

Για να διαβάσεις PDF, χρειάζεσαι τον δωρεάν Acrobat Reader ή κάποιο άλλο πρόγραμμα ανάγνωσης PDF, αν δεν θέλεις να υποστηρίζεις την Acrobat (υπάρχουν πολλά στο διαδίκτυο, αν ψάξεις).

---