ΣΚΕΨΕΙΣ

22/1/2014

Φανταστικές Πόλεις #2: Συμμορίες
Κοινωνίες και φατρίες

Οι πόλεις μαζεύουν συμμορίες. Είναι γεγονός. Εκτός αν η πόλη σου είναι από εκείνες που δεν έχουν συμμορίες. Ξεκινάς πάντα, λοιπόν, με μία βασική επιλογή: ή η πόλη έχει συμμορίες ή δεν έχει συμμορίες.

Αν δεν έχει συμμορίες, θα πρέπει να υπάρχει κάποιος λόγος γι’αυτό. Για να μη σχηματίζονται καθόλου συμμορίες (πράγμα όχι απίθανο) υφίστανται ορισμένες προϋποθέσεις. Μια λίστα τέτοιων πιθανών προϋποθέσεων είναι η ακόλουθη:

• Πολλή αστυνόμευση. Όταν η αστυνομία μπορεί εύκολα να διαλύσει οποιαδήποτε συμμορία, συμμορίες δύσκολα διαμορφώνονται. Όταν οι φύλακες της πόλεις τριγυρίζουν σε κάθε δρόμο και κάθε περιοχή, όταν είναι σταθμευμένοι σε κάθε γωνία, όταν είναι όλοι καλά εκπαιδευμένοι και βαριά οπλισμένοι, τότε μπορούν ίσως να εξαφανίσουν τις συμμορίες.
• Καλή οικονομία. Όταν δεν υπάρχουν οικονομικά προβλήματα, μία από τις αιτίες για τις οποίες διαμορφώνονται οι συμμορίες παύει να υφίσταται. Όταν όλοι είναι χορτάτοι και κάνουν, σε μεγάλο βαθμό, αυτό που θέλουν, τότε δεν έχουν λόγο να σχηματίσουν συμμορίες.
• Δεν υπάρχουν κοινωνικά προβλήματα (όπως ρατσισμός). Όταν μια κοινωνική ομάδα δεν αισθάνεται απειλημένη, γιατί να κάνει συμμορία; Δεν έχει τίποτα να υπερασπιστεί.

Αλλά αυτό το άρθρο είναι για τις συμμορίες, οπότε εδώ σταματάμε να λέμε για το τι γίνεται αν δεν υπάρχουν συμμορίες κι αρχίζουμε να λέμε – να ρίχνουμε διάφορες ιδέες – για το τι γίνεται αν υπάρχουν συμμορίες.

Κατ’αρχήν, εμένα προσωπικά μού αρέσουν οι συμμορίες. Όχι στην πραγματικότητα, αλλά ως θεωρητικό, φανταστικό, λογοτεχνικό μοντέλο βρίσκω πως έχουν τρομερό ενδιαφέρον όσον αφορά την οργάνωσή τους, την ιδεολογία τους, το πώς λειτουργούν, και τα λοιπά.

Αν υπάρχουν, λοιπόν, συμμορίες στη φανταστική πόλη που φτιάχνεις, το πρώτο που πρέπει να αποφασίσεις είναι γιατί υπάρχουν. Και ο λόγος μπορεί να διαφέρει από συμμορία σε συμμορία, ή ίσως να ισχύουν διάφοροι λόγοι συγχρόνως.

Οικονομικός έλεγχος. Ένας πολύ απλός λόγος μπορεί να είναι η συγκέντρωση χρημάτων. Μπορεί η συμμορία να μην αφήνει τους διαβάτες να περάσουν από την περιοχή της αν δεν πληρώσουν. Μπορεί να απαιτεί από τους καταστηματάρχες να της δίνουν φόρο για να μη διαλύσει τα καταστήματά τους. Μπορεί να απαιτεί ακόμα και φόρο από τους κατοίκους της περιοχής για να τους παρέχει «προστασία».

Κοινωνικός έλεγχος. Πιθανώς η συμμορία να θέλει να επιβάλλει κάποιο συγκεκριμένο τρόπο ζωής ή κάποια πιστεύω. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι μια θρησκευτική συμμορία: κάποιοι τύποι που συγκεντρώνονται και δέρνουν ανθρώπους που τους θεωρούν βλάσφημους σύμφωνα με τα πιστεύω τους, ώστε στο τέλος όλοι μέσα στην περιοχή που ελέγχει η συμμορία να φοβούνται να φερθούν με «βλάσφημο» τρόπο. Ένα άλλο παράδειγμα μπορεί να είναι κάτι σαν την Κου Κλουξ Κλαν, που στην Αμερική κυνηγά τους μαύρους. Ή μπορεί μια συμμορία κοινωνικού ελέγχου να μην είναι τόσο βίαιη αλλά να παρενοχλεί ασύστολα (απειλητικά μηνύματα, τηλεφωνήματα μες στη νύχτα, ζημιές σε σπίτια, αυτοκίνητα, καταστήματα, βρίσιμο μες στο δρόμο από αγνώστους) εκείνους που θεωρεί πως δεν συμμορφώνονται με κάποια θρησκευτική ή κοινωνική ηθική.

Οικονομικά προβλήματα. Όταν υπάρχουν οικονομικά προβλήματα, είναι πολλές φορές φυσικό επακόλουθο εκείνοι με τα λιγότερα χρήματα να σχηματίζουν συμμορίες για την επιβίωσή τους, προκειμένου να υποστηρίζουν ο ένας τον άλλο. Μπορεί να μοιράζονται εγκαταλειμμένα οικήματα, ή κάποιος που έχει ένα μεγάλο οίκημα να στεγάζει κι άλλους μέσα. Ή ίσως να έχουν ένα κοινό ταμείο. Τα οικονομικά προβλήματα μπορεί να διαμορφώσουν, βέβαια, και άλλου είδους συμμορίες, όπως ομάδες κλεφτών: άτομα που συγκεντρώνονται έχοντας κατά νου πώς να ληστέψουν καταστήματα ή περαστικούς.

Κοινωνικά προβλήματα. Ένα συνηθισμένο κοινωνικό πρόβλημα που γεννά συμμορίες είναι ο ρατσισμός. Όταν μια ομάδα ανθρώπων αισθάνεται απειλημένη από το ευρύτερο σύνολο της κοινωνίας, είναι πολύ πιθανό να διαμορφώσει μία ή περισσότερες συμμορίες για την επιβίωσή της. Υπάρχουν, όμως, και άλλα κοινωνικά προβλήματα που μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα τον σχηματισμό συμμοριών. Ακόμα και κάποια απλά προβλήματα σ’ένα σχολείο: οι μαθητές είναι δυσαρεστημένοι με ορισμένους δασκάλους και, έτσι, σχηματίζουν μια συμμορία εναντίον τους. Ή, αν οι άνθρωποι μιας περιοχής φοβούνται τους κλέφτες, μπορεί να διαμορφώσουν μια συμμορία που δρα ως πολιτοφυλακή για την προστασία των σπιτιών τους.

Ιδεολογικές συμμορίες. Υπάρχουν και συμμορίες που δεν σχηματίζονται εξαιτίας προβλημάτων ή για λόγους ελέγχου, αλλά απλά και μόνο επειδή κάποιοι πιστεύουν σε κάτι που δεν διώκεται μέσα στην ευρύτερη κοινωνία μα δεν είναι και δημοφιλές. Ίσως κάποιοι, για παράδειγμα, να πιστεύουν ότι τα πουλιά που έρχονται στην πόλη είναι μαντατοφόροι των θεών, και έχουν σχηματίσει μια συμμορία με άτομα που δεν το αμφισβητούν αυτό αλλά, μάλιστα, το προωθούν.

Ένα άλλο βασικό ερώτημα αποτελεί το πώς είναι οργανωμένη μια συμμορία. Μπορεί να είναι οργανωμένη ιεραρχικά: δηλαδή, να υπάρχει ένας ή περισσότεροι αρχηγοί της συμμορίας, κάποιοι υπαρχηγοί, και τα λοιπά. Ή μπορεί να είναι οργανωμένη αναρχικά, δηλαδή να μην υπάρχουν αρχηγοί αλλά όλα τα μέλη της συμμορίας να έχουν, θεωρητικά, ίση δύναμη, να βρίσκονται εκεί απλά και μόνο επειδή κάτι τούς ενώνει. Μπορεί, επίσης, μια συμμορία να είναι εστιασμένη γύρω από μια συγκεκριμένη εξέχουσα φιγούρα και μόνο, χωρίς να υπάρχει καμια άλλη ιεραρχία: για παράδειγμα, γύρω από έναν προφήτη των δρόμων.

Η δύναμη και η εξάπλωση της συμμορίας είναι ακόμα δύο σημαντικά χαρακτηριστικά.

Πόσο δυνατή είναι η συμμορία; Τη φοβούνται οι πολίτες; Τη φοβούνται οι επίσημες αρχές της πόλης; Τη σέβονται; Βρίσκεται σε θέση η συμμορία να βοηθήσει ανθρώπους που έχουν ανάγκη; Βρίσκεται σε θέση να επηρεάσει τις αποφάσεις ανθρώπων σε σημαντικά πόστα; Ή μήπως η συμμορία δεν είναι τίποτα περισσότερο από μερικοί έφηβοι με ρόπαλα;

Και πόσο εξαπλωμένη είναι η συμμορία; Δραστηριοποιείται μέσα σ’έναν δρόμο μόνο; Σε μια απόκεντρη περιοχή της πόλης; Σε μια κεντρική περιοχή; Δραστηριοποιείται κοντά σε αγορά; Κρύβεται μέσα στους υπονόμους; Στις σήραγγες του μετρό; Κυκλοφορεί μόνο μέσα σε κάτι συγκεκριμένα ερείπια που, για κάποιο λόγο, δεν έχουν ανοικοδομηθεί; Ελέγχει μια ολόκληρη περιοχή της πόλης, αποτελώντας δεύτερη αστυνομία; Ελέγχει, μήπως, ολόκληρη την πόλη μέσα από τις σκιές ή τα σοκάκια πλάι στις κεντρικές αρτηρίες;

Τι μέσα χρησιμοποιεί η συμμορία για τις δραστηριότητές της; Χρησιμοποιεί πυροβόλα όπλα; Χρησιμοποιεί απλά όπλα όπως μαχαίρια, ρόπαλα, αλυσίδες; Χρησιμοποιεί ψυχοτρόπους ουσίες; Υφαίνει μαγείες για να κάνει κακό σε κάποιους ανθρώπους, ή για να προστατέψει κάποιους ανθρώπους; Χρησιμοποιεί μαντικές τεχνικές μέσα στους δρόμους της πόλης; Χρησιμοποιεί μηνύματα και σημάδια; Χρησιμοποιεί γκράφιτι και τοιχογραφίες ως προπαγάνδα; Χρησιμοποιεί λουλούδια; Χρησιμοποιεί τα μέσα μαζικής ενημέρωσης; Χρησιμοποιεί σφυρίγματα ως μυστική γλώσσα; Έχει διασυνδέσεις με παρανόμους; Έχει διασυνδέσεις με δημοσιογράφους; Έχει διασυνδέσεις με νοσοκομεία; Χρησιμοποιεί μεγάλα οχήματα, όπως φορτηγά; Χρησιμοποιεί μικρά οχήματα, όπως μοτοσικλέτες; Χρησιμοποιεί ζώα για τις δουλειές της; Βάζει πουλιά να μεταφέρουν μηνύματα; Καβαλά άλογα; Καβαλά κάποιου άλλου είδους φανταστικό πλάσμα; Χρησιμοποιεί κάπως τις γάτες; Έχει σκυλιά ως φύλακες της περιοχής της;

Πώς ντύνονται τα μέλη της συμμορίας; Έχουν κάποιο συγκεκριμένο τρόπο ντυσίματος, ή ντύνονται όπως όλοι; Φοράνε αναγνωστικά; Κάποια σύμβολα; Κάποια κράνη; Φοράνε μπότες; Γάντια; Κυκλοφορούν γυμνοί; Έχουν μακριά μαλλιά; Έχουν κοντά μαλλιά; Δεν έχουν καθόλου μαλλιά; Φοράνε περίεργους μανδύες και κουκούλες και το παίζουν μυστηριώδεις; Φοράνε μαύρα γυαλιά; Φοράνε κόκκινα γυαλιά; Έχουν επάνω τους τατουάζ; Κρύβουν τα πρόσωπά τους πίσω από μάσκες ζώων;

Έχουν τίποτα περίεργα ταμπού; Φοβούνται να βγουν την ημέρα γιατί πιστεύουν ότι το ηλιακό φως τούς καίει; Κάνουν δολοφονίες μόνο το σούρουπο γιατί πιστεύουν ότι τότε στέλνουν τις ψυχές των εχθρών τους σε κάποιον συγκεκριμένο σκοτεινό θεό; Δεν κάνουν ποτέ σεξ; Κάνουν σεξ τουλάχιστον δύο φορές την ημέρα; Δεν αποκαλύπτουν σε κανέναν την ημέρα της γέννησής τους; Δεν ακούνε ποτέ οικειοθελώς μουσική;

Πού κατοικεί η συμμορία; Σε κάποιο παλιό εργοστάσιο; Ο καθένας στο σπίτι του αλλά συγκεντρώνονται σε ένα συγκεκριμένο πάρκο όταν θέλουν να αποφασίσουν κάτι; Κατοικούν στα σοκάκια πίσω από την αγορά; Κοιμούνται μέσα στις σήραγγες του μετρό ή στους υπονόμους; Έχουν καταλάβει ένα μέρος του αεροδρομίου και μένουν εκεί; Κατοικούν μέσα σε μια μεγάλη, διπλή πολυκατοικία που όλα τα διαμερίσματά της ανήκουν σε μέλη της συμμορίας;

Πώς αποδίδεται η δικαιοσύνη μέσα στη συμμορία; Ποιος αποφασίζει για τη δικαιοσύνη; Όταν κάποιο μέλος πέσει σε παράπτωμα, εξορίζεται από τη συμμορία; Εκτελείται με πυροβολισμό; Απαγχονίζεται; Καρατομείται; Πυρπολείται; Ή απλά τον φτύνουν και τον βρίζουν για είκοσι-τρεις ημέρες; Του στερούν το σεξ; Εξαναγκάζουν το μέλος να κάνει υπερβολικό σεξ; Τι θεωρείται παράπτωμα; Ό,τι και στην ευρύτερη κοινωνία; Ή μήπως υπάρχουν διαφορετικοί νόμοι μέσα στη συμμορία; Κάποιοι συγκεκριμένοι δικαστές ή αρχηγοί της συμμορίας αποφασίζουν για τη μοίρα εκείνων που έχουν παρανομήσει; Ή η απόφαση παίρνεται συλλογικά; Η δικαιοσύνη της συμμορίας προσπαθεί να είναι πραγματική και όντως δίκαιη, ή είναι απλά η δικαιοσύνη του ισχυρότερου; Ή η δικαιοσύνη του όχλου;

Τι λέει η κοινή γνώμη για τη συμμορία; Πολλές φορές ο κόσμος δεν πιστεύει για εσένα εκείνο που είσαι στην πραγματικότητα. Είναι η κοινή γνώμη παραπλανημένη (από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ή τις αρχές της πόλης); Είναι η κοινή γνώμη σωστή; Η συμμορία θέλει να παραπλανεί την κοινή γνώμη σχετικά με διάφορα χαρακτηριστικά της; Ή μήπως η συμμορία προσπαθεί να πείσει την κοινή γνώμη για την αλήθεια και το βρίσκει δύσκολο;

Γέννηση και θάνατος. Τι ακριβώς ήταν εκείνο που δημιούργησε τη συμμορία – ποιο γεγονός; Και ποιος είναι ο πιθανότερος τρόπος που μπορεί, κάποτε, η συμμορία να διαλυθεί; Όταν λυθεί το πρόβλημα για το οποίο σχηματίστηκε; Όταν οι αρχές της πόλης τη διαλύσουν με τη βία; Όταν οι πολίτες αρχίσουν να αγνοούν τελείως τη συμμορία; Όταν η οικονομική κατάσταση καλυτερέψει;

 

Διαβάστε επίσης:
Φανταστικές Πόλεις #1: Συνοικίες

---