ΣΚΕΨΕΙΣ

25/10/2017

Γιατί Δεν μου Αρέσει το Game of Thrones
Η τηλεοπτική σειρά, όχι το A Song of Ice and Fire

 

To A Song of Ice and Fire είναι μια από τις σειρές βιβλίων φαντασίας που τυχαίνει να μου αρέσουν. Τουλάχιστον, μέχρι και το τρίτο βιβλίο. Δεν συμφωνώ με κάποιους που λένε ότι ο G.R.R. Martin παίζει με τον αναγνώστη σκοτώνοντας χαρακτήρες και μην αφήνοντας την ιστορία να τελειώσει. Εμένα μού φαίνεται ότι απλά αφήνει την ιστορία να εξελιχτεί σαν πραγματική ζωή σ’έναν φανταστικό κόσμο: και στην πραγματική ζωή τα γεγονότα δεν είναι προκαθορισμένα, ούτε προβλεπόμενα. Τα πάντα είναι ένα χαοτικό κουβάρι. Ακριβώς όπως και η πλοκή του A Song of Ice and Fire.

Κατά κανόνα, απεχθάνονται τις ιστορίες που έχουν πολύ προκαθορισμένες πλοκές, που σε κάνουν να καταλαβαίνεις ότι διαβάζεις μια ιστορία αντί να σε αφήνουν να βιώσεις μια εναλλακτική εμπειρία. Και απεχθάνομαι ακόμα περισσότερο τις τυποποιημένες, βλακώδεις πλοκές τύπου ένα, δύο, τρία, ΜΠΟΥΟΥΟΥΜ! μεγάλη μάχη, γκάπα, γκούπα, νταπ, ντουπ, oh yeah man, yeah! ξύλο· και η μάχη τελειώνει αφήνοντάς μας ολοκληρωμένους ως ανθρώπους, και, ουφ, τελειώνει και το βιβλίο μαζί – oh yeah, man... Yeah· μιλάμε και για πολύ σκουπίδια...

Το A Song of Ice and Fire, ειδικά για την εποχή που ξεκίνησε να κυκλοφορεί – αλλά και μέχρι σήμερα, ίσως – ήταν μια αλλαγή στα επαναλαμβανόμενα, βαρετά, έως και ανόητα μοτίβα της φανταστικής λογοτεχνίας. Ήταν κάτι το ζωντανό. Κάτι που έχεις την αίσθηση ότι, τουλάχιστον, ο συγγραφέας το γράφει για το γούστο του.

Και τα πρώτα τρία βιβλία είναι όντως καλά. Ζωντανοί χαρακτήρες, πνευματώδης διάλογος, πλοκή που ποτέ, ποτέ, δεν σταματά να κινείται και να κάνει πράγματα που σου κρατάνε το ενδιαφέρον. Τι άλλο να ζητήσεις από μια σειρά φαντασίας; Είναι μια εμπειρία, δίχως αμφιβολία. Το μόνο κακό, κατά τη γνώμη μου, είναι ότι και εδώ, όπως και σε δεκάδες άλλα εκβιομηχανισμένα βιβλία, χρησιμοποιείται μονολιθικά η κλειστή, περιορισμένη οπτική γωνία τρίτου προσώπου, που πλέον προσωπικά έχω αρχίσει να τη βλέπω ως αρνητικό σημάδι σ’ένα μυθιστόρημα. Με κάνει να σκέφτομαι: Ακόμα ένας συγγραφέας-κλώνος που γράφει βάσει προδιαγραφών «εργαστηρίου»· τίποτα το ιδιαίτερο.

Αλλά τα τρία πρώτα βιβλία του A Song of Ice and Fire εξακολουθούν να είναι καλά, ασχέτως χρήσης οπτικής γωνίας. Τα επόμενα – το τέταρτο και το πέμπτο – δυστυχώς δεν είναι το ίδιο καλά. Το χειρότερο είναι ότι η πλοκή σέρνεται ατελείωτα χωρίς να φαίνεται να συμβαίνει τίποτα παρά μόνο κάτι «συγκλονιστικό» στο τέλος για να σε τραβήξει στο επόμενο βιβλίο. Κατά δεύτερον, ακόμα κι ο διάλογος μοιάζει για κάποιο λόγο να έχει χαλάσει λίγο. Κατά τρίτον, η μέση μιας σειράς βιβλίων δεν είναι η καλύτερη στιγμή για να βάζεις μέσα στην ιστορία δεκάδες καινούργιους χαρακτήρες! Κατά τέταρτον, τα πάντα έχουν «χοντρύνει», γαμώτο! Πιάσε και δες το αν δεν με πιστεύεις: μεγαλύτερα κεφάλαια, μεγαλύτερες παράγραφοι – που, όμως, δεν λένε τίποτα: η πλοκή δεν προχωρά, και γενικώς τα πάντα είναι πιο ανιαρά. Τι συμβαίνει εδώ; Μοιάζει σαν ο ίδιος ο συγγραφέας να έχει χάσει τον ενθουσιασμό του. Σαν να γράφει επειδή πρέπει να γράψει – πάντοτε κακό σημάδι.

Αλλά για στάσου! λέω ξαφνικά στον εαυτό μου. Σκέψου. Πότε γράφτηκε το πρώτο βιβλίο του A Song of Ice and Fire, το A Game of Thrones; Γράφτηκε το 1996, αν δεν κάνω λάθος. Πόσα χρόνια έχουν περάσει από τότε ώς σήμερα, 2017; Είκοσι χρόνια! Και ρωτάω τον εαυτό του: Θα άντεχες, ρε φίλε, να γράφεις την ίδια σειρά φαντασίας για 20-και-βάλε χρόνια; Και ο εαυτός μου μου απάντα: Είσαι φρενοβλαβής, ρε πούστη. Αυτά τα πράγματα δεν γίνονται. Φαντάζεσαι να έγραφα ακόμα τον Άρμπεναρκ (τον οποίο ξεκίνησα το 1999); Θα είχα αυτοκτονήσει. Ο άνθρωπος χρειάζεται κάτι για να ανανεώνεται· δεν μπορεί να λέει συνέχεια την ίδια ιστορία. Τον κουράζει.

Ο Μάρτιν έχει πια κουραστεί. Είναι καταφανές. Μακάρι να του περάσει και τα επόμενα βιβλία, από το έκτο και μετά, να είναι εκπληκτικά όπως τα τρία πρώτα. Αλλά φοβάμαι πως δεν θα συμβεί. (Του εύχομαι καλή έμπνευση, και καλή τύχη, ωστόσο.)

Όμως αυτό το άρθρο δεν είναι, ουσιαστικά, για το A Song of Ice and Fire· είναι για την τηλεοπτική σειρά Game of Thrones. Απλά είπα μερικά λόγια για το A Song of Ice and Fire για να ξέρει ο αναγνώστης τι περίπου πιστεύω γι’αυτό, γιατί έχει σημασία για όσα θα γράψω παρακάτω. Όλα τα παραπάνω ήταν ο πρόλογος – ένας πρόλογος τύπου A Song of Ice and Fire – μεγάλος.

Η τηλεοπτική σειρά δεν μου αρέσει. Εξηγούμαι εξαρχής ότι πιστεύω πως είναι σκουπίδι, πελώριο σκουπίδι του συστήματος, και έχω συγκεκριμένους λόγους που το πιστεύω αυτό, για τους οποίους θα διαβάσετε παρακάτω. Μπορεί κάποιοι να διαφωνούν· μπορεί οι λόγοι για τους οποίους εμένα η σειρά δεν αρέσει, να είναι ακριβώς εκείνοι οι λόγοι για τους οποίους η σειρά τούς αρέσει. Πάω πάσο. Πολλά πράγματα είναι θέμα γούστου. Καλώς;

Κατά πρώτον, νομίζω ότι ο Μάρτιν δεν θα έπρεπε ποτέ να είχε συμφωνήσει να γίνει από τώρα τηλεοπτική σειρά βασισμένη στο A Song of Ice and Fire. Γιατί; Μα είναι καταφανές! Αφού ο άνθρωπος το ξέρει ότι γράφει αργά, πραγματικά νόμιζε ότι θα κατάφερνε να τελειώσει τη σειρά των βιβλίων προτού η τηλεοπτική σειρά τον προφτάσει στη ροή της αφήγησης; Δεν μπορεί να το νόμιζε αυτό. Επομένως, δεν έπρεπε να συμφωνήσει να γίνει από τώρα η τηλεοπτική σειρά. Διότι ήταν εξαρχής δεδομένο ότι, από ένα σημείο και μετά, η τηλεοπτική σειρά θα προλάβαινε τα βιβλία και θα έπρεπε να γραφτούν σενάρια προτού ο Μάρτιν γράψει λογοτεχνικό κείμενο. Αυτό δεν είναι καλό, σε καμία περίπτωση. Προφανώς, η ιστορία αλλοιώνεται όταν γίνεται κάτι τέτοιο. Είναι αναπόφευκτο. Ο Μάρτιν, επιπλέον, δεν έγραφε το A Song of Ice and Fire βάσει σχεδιαγράμματος. Άφηνε την ιστορία να εξελιχτεί γράφοντας (γι’αυτό κιόλας φαίνεται σαν πραγματικότητα, όχι σαν στημένο παιχνίδι). Αυτό σημαίνει πως, ουσιαστικά, δεν μπορείς να κάνεις σενάριο προτού γραφτεί το λογοτεχνικό κείμενο. Αν κάνεις σενάριο πιο πριν, δεν θα είναι στο πνεύμα της ιστορίας. Ακόμα κι αν ο ίδιος ο Μάρτιν το γράψει, δεν θα είναι στο πνεύμα αυτής της ζωντανής εξέλιξης της ιστορίας που έχει το λογοτεχνικό κείμενο.

Επομένως, κατά τη γνώμη μου, ο Μάρτιν θα έπρεπε να είχε αρνηθεί να γίνει η τηλεοπτική σειρά γι’αυτό τον λόγο, αν όχι για οποιονδήποτε άλλο. Ας περίμενε να τελειώσει τα βιβλία πρώτα. Δεν θα ήταν ο πρώτος συγγραφέας που έχει αρνηθεί κάποιο βιβλίο του να γίνει ταινία ή σειρά. Για παράδειγμα, ο Moorcock δεν είχε συμφωνήσει να κάνουν τον Έλρικ ταινία, γιατί δεν του άρεσε εκείνο που έβλεπε.

Ασχέτως όλων αυτών, παραθέτω τους προσωπικούς μου λόγους γιατί δεν μου αρέσει η τηλεοπτική σειρά Game of Thrones. Έχω δει μέχρι και την αρχή του τρίτου κύκλου· μετά, το παράτησα· δεν μπορούσα να δω παρακάτω. Κι αυτά που είδα, με το ζόρι τα είδα.

Λόγος #1: Αλλιώς είχα φανταστεί τις φάτσες τους, γαμώτο! Διαβάζοντας τα βιβλία, αλλιώς είχα φανταστεί τα πρόσωπα των χαρακτήρων, το όλο τους παρουσιαστικό. Και αυτό που είδα στην οθόνη δεν είχε καμία σχέση, εκτός από ελάχιστες περιπτώσεις. Επίσης, εκτός από ελάχιστες περιπτώσεις, δεν νομίζω ότι οι ηθοποιοί αντικειμενικά ταιριάζουν και τόσο στους ρόλους. Δες την Κάτλιν. Δες τη Σέρσει. Δες τον Τζον Σνόου. Πολύ απλά δεν ταιριάζουν. Οι συγκεκριμένοι ηθοποιοί ταιριάζουν καλύτερα σε άλλους ρόλους, σε άλλες ταινίες που τους έχω δει. Δεν είναι κακοί ηθοποιοί, δεν είναι άσχημοι ηθοποιοί. Δεν είναι εκεί το θέμα. Το θέμα είναι στην επιλογή των ηθοποιών και στον τρόπο που τους έχουν φτιάξει για τη σειρά. Τα σχόλια που θα κάνω δεν είναι για τους ίδιους τους ηθοποιούς ως ανθρώπους. Η Κάτλιν, που στα βιβλία υποτίθεται πως είναι μια γλυκιά και όμορφη αριστοκράτισσα, μοιάζει με μια ρυτιδωμένη γυναίκα, κουρασμένη από τη ζωή· η Σέρσει, που υποτίθεται πως είναι μια θρασύς σεξοβόμβα, μοιάζει με μια ξερακιανή, νευρωτική τύπισσα· ο Τζον Σνόου, που υποτίθεται πως είναι ένας ξερακιανός, οριακά άγριος νέος, μοιάζει με βουτυρομπεμπές. Και αυτοί δεν είναι οι μόνοι ηθοποιοί που δεν ταιριάζουν στους ρόλους τους. Δες πώς είναι ο Sir Gregor Clegane: καμία σχέση μ’αυτό που φανταζόμουν από τα βιβλία. Οι μόνοι ρόλοι που μου άρεσαν ήταν η Άρια και ο κακός μπαμπάς των Λάνιστερ. Δεν τους φανταζόμουν ακριβώς έτσι, αλλά όντως ταιριάζουν οι ηθοποιοί στους ρόλους. Και ίσως να μου άρεσε και κανένας άλλος που τώρα δεν θυμάμαι· αλλά είναι ελάχιστοι, όπως και νάχει.

Λόγος #2: Ο σέξι νάνος. Ο Τύριον, στα βιβλία, είναι άσχημος. Δεν είναι απλά κοντός. Δεν είναι απλά νάνος. Είναι κακομούτσουνος. Και δες τον ηθοποιό! Ο τύπος είναι όμορφος. Αντικειμενικά. Απλά τυχαίνει να είναι νάνος. Η φάτσα του είναι ωραία. Γυναίκα μού έχει πει ότι άνετα θα τον καβαλούσε. Είναι συμπαθητικός. Είναι ένας σέξι νάνος. Δεν είναι ο Τύριον! Επιπλέον, ο Τύριον των βιβλίων, ο πραγματικός Τύριον, στο τέλος του δεύτερου βιβλίου τραυματίζεται άσχημα, κι από το τρίτο και μετά του λείπει η μύτη ενώ το μισό του πρόσωπο είναι φριχτά σημαδεμένο. Ο Τύριον γίνεται, δηλαδή, ακόμα πιο άσχημος. Αλλά στην τηλεοπτική σειρά τι συμβαίνει; Καταλήγει να έχει μια μικρή ουλή στη μύτη... που τον κάνει ακόμα πιο σέξι! Ε, δεν γαργαλιέστε, λέω εγώ...

Λόγος #3: Η δομή της ιστορίας. Ο Μάρτιν στο A Song of Ice and Fire συνεχώς αλλάζει οπτική γωνία, μεταπηδά από τον έναν χαρακτήρα στον άλλο με κάθε αλλαγή κεφαλαίου. Προσπάθησαν, επομένως, να κάνουν κάτι παρόμοιο και στην τηλεοπτική σειρά, τρομάρα τους. Το κάθε επεισόδιο δεν εστιάζεται για πολύ σε κανέναν χαρακτήρα, ούτε καν σε δύο ή τρεις. Κάθε πεντάλεπτο μεταπηδά και σε άλλον! Ε, αυτός δεν είναι τρόπος για να δείξεις μια ιστορία σε τηλεοπτική σειρά. Ο θεατής δεν έχει τον χρόνο να επικεντρωθεί σε κανέναν χαρακτήρα, σε καμία υπόθεση· τα πάντα μοιάζουν σκόρπια και ανούσια. Δες τι γίνεται στις άλλες τηλεοπτικές σειρές – στις καλές· δεν σου λέω για τις μπαρούφες. Δες τι γίνεται στο Lost, για παράδειγμα. Παρότι έχει πολλούς χαρακτήρες, μέσα στο κάθε επεισόδιο δεν μεταπηδά σε άλλο χαρακτήρα ανά πεντάλεπτο: κάπου εστιάζεται, σου δίνει κάτι για να δεις. Ή πάρε για παράδειγμα την τηλεοπτική σειρά Spartacus που πραγματικά ντροπιάζει το Game of Thrones με το πόσο καλύτερη είναι.

Λόγος #4: Είχα ήδη διαβάσει τα βιβλία. Ήξερα τι θα γίνει παρακάτω. Γιατί να δω τη σειρά; Τι εκπλήξεις είχε για εμένα; Τις ανόητες δευτερεύουσες πλοκές που έβαλαν οι σεναριογράφοι και είναι τελείως άχρηστες; Δεν βλέπω μια τηλεοπτική σειρά επειδή δεν έχω τι άλλο να κάνω με τον χρόνο. Δεν βλέπω μια τηλεοπτική σειρά για τα ειδικά εφέ και για τα τρομαχτικά τέρατα. Τη βλέπω, κυρίως, για την ιστορία. Θέλω να δω μια καλή ιστορία. Όταν ήδη ξέρω την ιστορία, το ενδιαφέρον μου πέφτει αρκετά.

Λόγος #5: Το κακόγουστο σεξ. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος για να το πεις: Το σεξ στο Game of Thrones είναι κακόγουστο. Και δεν το λέω αυτό ως πουριτανός. Δεν έχω πρόβλημα με το σεξ στην οθόνη. Αλλά εδώ είναι κακόγουστο. Και εκτός αυτού έχουν βάλει ένα σωρό επιπλέον σεξουαλικές σκηνές που δεν υπήρχαν στα βιβλία! Και είναι κι αυτές κακόγουστες. Θυμάται κανένας εκείνη την ακραία (για τα δεδομένα της επικής φαντασίας) ερωτική σκηνή με τον Theon Greyjoy στις αρχές του δεύτερου βιβλίου; Ε, ακόμα κι αυτή τη σκηνή τη... βίασαν. Την άλλαξαν και, σαν να μην έφτανε μόνο αυτό, την έκαναν και τελείως κακόγουστη. Συγνώμη αλλά δεν τη βρίσκω με το να βλέπω κοκαλιάρες πόρνες να κάνουν πέρα-δώθε με τελείως γελοίους τρόπους. Όλ’ αυτά μού θύμισαν εκείνο που κάποτε, τυχαία, μου είχε πει ένας ταξιτζής.

Ο ταξιτζής είχε πει: «Πω, ρε φίλε, και βλέπω μια γριά να περιμένει στο φανάρι και να φορά σιθρού χωρίς σουτιέν από μέσα, και να κρέμονται τα βυζιά της ώς την κοιλιά. Ε, εντάξει! Τι είναι τώρα αυτά; Νεαρά παιδιά είμαστε· να σιχαθούμε από τώρα τη γυναίκα;»

Το Game of Thrones σε προκαλεί να σιχαθείς το σεξ. Για κάτι μακράν καλύτερο, πάρε για παράδειγμα πάλι τη σειρά Spartacus. Έχει πολύ σεξ, έχει ακραίο σεξ, ακόλαστο. Αλλά δεν είναι κακόγουστο. Υπάρχει διαφορά.

Λόγος #6: Έχουν βάλει ένα σωρό άσχετες ιστορίες μέσα! Στην τηλεοπτική σειρά δεν δείχνουν μόνο αυτά που έγραψε ο Μάρτιν στο A Song of Ice and Fire· βάζουν ακόμα περισσότερα! Δήθεν για να σου δώσουν λόγο να δεις και τη σειρά και να διαβάσεις και τα βιβλία. Αλλά δεν πιάνει. Απλά σε κάνουν να αντιπαθήσεις τη σειρά. Και ορισμένες πλοκές που έχουν βάλει δεν είμαι καν βέβαιος ότι έχουν καμια σοβαρή βάση, όπως το ότι ο Ρένλι Μπαράθεον ήταν ομοφυλόφιλος. Στα βιβλία μόνο αν κάνεις μια δική σου υπόθεση μπορείς να πεις ότι είναι ομοφυλόφιλος· δεν υπάρχει τίποτα που να υπονοεί σοβαρά κάτι τέτοιο. Απλά ήθελαν να βάλουν και έναν ομοφυλόφιλο χαρακτήρα για political correct λόγους. Αν είναι δυνατόν... Δεν έχω πρόβλημα με τους ομοφυλόφιλους – γούσταρα αφάνταστα τον πρώτο κύκλο τη σειράς Sense8, για παράδειγμα – αλλά όχι να παραποιείς την ιστορία για να βάλεις, σώνει και καλά, ομοφυλόφιλο μες στο έργο. Και, γενικά, όλες αυτές οι καινούργιες δευτερεύουσες πλοκές είναι κακές. Μοιάζει σαν να θέλουν να ωθήσουν τους αναγνώστες/θεατές να παίξουν «βρες τις διαφορές» ανάμεσα στην τηλεοπτική σειρά και στα βιβλία. Ένα μάλλον φτηνό κόλπο...

Λόγος #7: Θα τελειώσει πριν από τα βιβλία! Όπως όλοι καταλαβαίνουν, η τηλεοπτική σειρά δεν μπορεί να περιμένει τον Μάρτιν να τελειώσει πρώτος τα βιβλία. Τα σενάρια θα γραφτούν – κάπως – δεν ξέρω πώς. Αλλά, όπως κι αν γραφτούν, δεν θα είναι το ίδιο πράγμα. Και μετά ο Μάρτιν θα είναι, ουσιαστικά, εξαναγκασμένος να ακολουθήσει τη βασική ιστορία του σεναρίου. Κακό. Πολύ κακό. Εσύ τι υποθέτεις ότι θα γίνει στο τέλος της σειράς; Έλα, για πες το... Μεγάλη Μάχη! Με Μεγάλους Δράκους! Και Άλλα Μεγάλα Τέρατα, ίσως! Γιούουουπιιιιιιιιιιιιιιιιιι!

Θέλω τον αληθινό Τύριον πίσω...

---